De invoer van verschillende Nederlandse LHBTI-wetten geeft het beeld dat Nederland erg homovriendelijk is. Maar klopt dit wel? De wetten zijn immers een weerspiegeling van de mensenrechten, en niet van de homoacceptatie. De homogemeenschap van Nederland wordt nog lang niet volledig geaccepteerd. Ryan H. (19) vertelt over zijn pijnlijke ervaringen met homohaat in Nederland.
Twintig jaar geleden trouwde het eerste homokoppel in Amsterdam. Nederland was het eerste land ter wereld waarin een huwelijk met hetzelfde geslacht legaal werd. Ondanks de verschillende LHBTI-wetten in Nederland, is homodiscriminatie hier een harde feit. Homoseksuele personen krijgen constant te maken met discriminatie en intimidatie: van bespugingen naar dreigementen, tot gedwongen verhuizingen. Ook Ryan H. (19) kampt in Nederland met verschillende vormen van homohaat.
Anti-homogeweld
Drie weken nadat Ryan H. (19) naar Nederland verhuisde, maakte hij zijn eerste anti-homogeweld mee. Hij liep alleen met zijn regenboogtas op het Amstelstation in Amsterdam. Plotseling kwam een groep van acht jongens op hem af. Ze schreeuwden ‘homo’ naar hem en begonnen hem te filmen. Op het station waren ook andere mensen aanwezig. Zij wilden zich liever niet met het geweld bemoeien. De groep jongens bleef Ryan achtervolgen. Ze kwamen zelfs met hem de metro in. Twintig minuten lang ging het zo door.
“Er waren veel mensen om mij heen”, vertelt Ryan. “Ik keek smekend naar hen, maar niemand hielp mij. Iedereen keek toe hoe acht jongens driftig naar me schreeuwden. Hoe zij mij filmden en achtervolgden.” Ryan probeerde de jongens te negeren. “Ik was echt bang. Wat als het geweld fysiek werd? Één tegen acht zou ik nooit winnen.” Ryan voelde zich bang, alleen en gefrustreerd. Hij werd puur en alleen vanwege zijn regenboogtas aangevallen. “Niemand hoort belaagd te worden op basis van wie je bent. Ik verdien het toch ook om geaccepteerd te worden?”
“Ik verdien het toch ook om geaccepteerd te worden?“
Ryan is niet de enige die te maken krijgt met anti-homogeweld in Nederland. Zeventig procent van de Nederlandse LHBTI-gemeenschap maakt verbale of fysieke geweld mee op basis van hun geaardheid en identiteit. Cultureel antropoloog en stadsgeograaf Kay Mars gaat hier dieper op in. Hij vertelt dat de Nederlandse wetten en regels omtrent homoseksualiteit weinig zeggen over hoe de samenleving hiernaar kijkt. “Homoseksuele mensen durven en kunnen zich tegenwoordig meer uiten”, legt Kay uit. “Zodra meer mensen zich laten zien als groep, dan is die groep ook zichtbaarder voor geweld.”
Verharding samenleving
Kay ziet de afgelopen jaren een verharding in de samenleving, omdat mensen ervan uitgaan dat Nederland homoseksuele personen volledig accepteert. “Dat is juist gevaarlijk, want daardoor worden homoseksuele personen minder serieus genomen”, zegt Kay. “Mensen denken bij zichzelf: ‘Die homo’s in Nederland worden toch al geaccepteerd? Wat zeuren ze nog?'” Hierdoor ervaart Kay een groei in subtiele homohaat. Nederlanders maken bijvoorbeeld steeds vaker homofobe opmerkingen onder het mom van ‘vrijheid van meningsuiting’. Daarnaast beschuldigen zij vaak mensen met een migratieachtergrond voor de Nederlandse homofobie volgens Kay. “We moeten het probleem niet bij anderen leggen. Homofobie in Nederland komt vaak vanuit Nederlanders zelf.”
“Die homo’s in Nederland worden toch al geaccepteerd? Wat zeuren ze nog?”
Ook Ryan ervaart de afgelopen jaren een groei in subtiele homohaat. Hij maakt subtiele homohaat steeds vaker mee, zelfs in zijn vriendenkring. “Een voorbeeld daarvan is dat bepaalde vrienden in mijn bijzijn homoscheldwoorden gebruiken, ondanks zij weten dat ik homo ben. Dat doet pijn.” Ook op straat vangt Ryan regelmatig homofobie op. Zo was hij een keer in het ziekenhuis, en een groep volwassen Nederlandse artsen naast hem sprak openbaar over de ondeugd van de LHBTI-gemeenschap. Deze homofobie komt vanuit hoogopgeleide Nederlanders bij wie iedereen zich veilig moet kunnen voelen.
LHBTI-vriendelijk land
In 2019 behaalde Nederland de negende plaats van de meest LHBTI-vriendelijke landen in Europa. Dat jaar trad namelijk een nieuwe wet in die discriminatie op basis van geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressie verbiedt. De wet betreft vooral de werkvloer, school en dienstverlening: instanties mogen bijvoorbeeld niemand weigeren op basis van de discriminatie. Echter is het aantal discriminatiemeldingen op basis van seksuele geaardheid bij de politie erg gegroeid in 2019. Soortgelijke wetten bestrijden nadrukkelijke homohaat, maar subtiele homohaat blijft onaangeroerd. Ook staat Nederland sinds vorig jaar niet meer in de top-10 van de meest LHBTI-vriendelijke landen van Europa.
Onderdrukte zelfexpressie
Drie jaar geleden kwam Ryan publiekelijk uit over zijn geaardheid. Hiervoor liep hij meer macho, verzwaarde hij zijn stem en droeg hij geen regenboogkleuren. Hij hield zich aan de heteronormatieve standaarden, ook al moest hij zich zo constant voordoen als iemand anders. Toen Ryan de wereld liet zien wie hij echt is, begon hij zijn zelfexpressie te verkennen. Hij exploreerde bijvoorbeeld met regenboogaccessoires, crop tops en nieuwe dansstijlen.
Ondanks Ryan nu volledig open is over zijn geaardheid, kan hij nog steeds niet overal zichzelf zijn. Hij moet extra op zijn hoede zijn als hij met regenboogaccessoires over straat gaat. Vaak voordat Ryan uit huis gaat, moet hij erbij stilstaan of hij opvalt en daardoor zichtbaar is voor anti-homogeweld. "In een ideale wereld hoef ik geen rekening te houden met de kans dat ik fysiek of verbaal wordt aangevallen", zegt Ryan. "Maar dat is iets waarmee ik in deze wereld altijd rekening moet houden."
"In een ideale wereld hoef ik geen rekening te houden met de kans dat ik fysiek of verbaal wordt aangevallen"
Homoacceptatie
Toen Ryan de heteronormatieve standaarden doorbrak, vreesden zijn ouders voor zijn veiligheid. Maar Ryan wilde een statement maken: "Als wij meer blootstelling krijgen, wordt homoseksualiteit genormaliseerd." Daarbij bedoelt hij ook meer homoseksuele personen in tv shows, reclames en op hoge posities. Echter is blootstelling niet voldoende. Educatie op school en sociale media is even belangrijk. Ryan ziet immers dat nadrukkelijke homohaat afneemt bij blootstelling aan homoseksualiteit, maar subtiele homohaat groeit juist. Die groei kan de overheid bestrijden door te investeren in goede educatie.
Iedereen kan bijdragen aan de bestrijding van homofobie in Nederland. "Voor je iets zegt tegen iemand, ga altijd bij jezelf na of je iemand beledigt of pijn doet", zegt Kay. "Verdiep je ook in homoseksualiteit en de maatschappelijke problemen die daarbij komen kijken." Daarmee denkt Kay aan het bekijken van LHBTI-films en -documentaires, of het bijwonen van LHBTI-events.
Ryan beaamt ook dat het belangrijk is om elkaar aan te spreken op elkaars gedrag. Zo had hij het in de metro echt nodig dat iemand terugvocht voor hem. Gelukkig heeft Ryan een ondersteunende familie. Indien het nodig is, heeft hij altijd iemand om hem op te vangen. "Als ik die ondersteuning niet had, zou ik het enorm moeilijk vinden om mezelf te zijn", zegt Ryan. "Vooral na het anti-homogeweld dat ik zelf heb meegemaakt. Helaas heeft niet iedereen het geluk van een ondersteunende familie of vriendenkring."