Achtergrondartikel
Na zeven jaar kijken we eindelijk weer meer televisie
6 april 2021
Roy Metselaar
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2020-2021

In 2020 werd er door de gemiddelde Nederlander meer televisie dan in de voorgaande jaren gekeken. De Stichting KijkOnderzoek (SKO) meldt dat de gemiddelde Nederlander in 2020 vier minuten langer naar televisiezenders keek dan in 2019. Na een jarenlange daling van de gemiddelde kijktijd, is deze trend dus doorbroken. Blijven de kijkcijfers vanaf nu stijgen in plaats van dalen?    

Waar in 2019 gemiddeld nog 156 minuten naar televisiezenders werd gekeken, stijgt deze kijktijd in 2020 naar een gemiddelde van 160 minuten per dag. Zoals uit de rapporten van de SKO uit voorgaande jaren blijkt, wordt hiermee een dalende trend doorbroken.

Vanaf 2012 wordt er structureel minder naar televisiezenders gekeken dan in de jaren daarvoor. Dit is een trend die Madelief Koeman (19) herkent: “Sinds de aanschaf van mij laptop een aantal jaar geleden en de opkomst van Videoland ben ik een stuk minder televisie gaan kijken.” Het jaar 2014 vormt een uitzondering op de trend. In dit jaar vonden twee grote sport evenementen plaats: de Olympische Winterspelen en het WK voetbal in Brazilië.

De dalende kijktijd door de jaren heen

Sinds 2012 daalt de gemiddelde kijktijd van de Nederlander. Hiermee daalt, zoals verwacht, ook het aantal absolute kijkers. Over de hele dag genomen krijgt RTL Nederland de grootste klappen. RTL Nederland daalt namelijk van gemiddeld 515.000 kijkers in 2013, naar nog slechts 388.000 kijkers gemiddeld in 2019. Dit is een daling van bijna 25%.

De NPO laat zien hier iets stabieler in te zijn. Ten opzichte van de 668.000 kijkers gemiddeld in 2013, waren dat er in 2019 595.000. Een daling van iets minder dan 11%. Niet alleen absoluut gezien heeft de NPO meer kijkers, ook relatief gezien is de NPO minder kijkers verloren dan de commerciële zender.

De commerciële zender RTL Nederland lijdt dus het meest onder alle alternatieven die de afgelopen jaren zijn gelanceerd voor het traditionele televisiekijken.

Meer alternatieven

Er zijn de afgelopen jaren dus een hoop alternatieven voor het televisiekijken bijgekomen. Denk aan On-Demand TV en streamingsdiensten zoals: Videoland en Netflix. Het aantal abonnees van Netflix in Nederland gaat als een speer. In het tweede kwartaal van 2020 waren ruim 3,6 miljoen Nederlanders geabonneerd op Netflix, zo blijkt uit cijfers van Comparitech. Dit alsmaar doorstijgende aantal abonnees kan zeker een verklaring zijn voor de teruglopende kijkcijfers in de periode 2012-2019. Volgens Koeman is Netflix een geduchte concurrent van de televisiewereld: “Je hebt op Netflix zoveel keuzemogelijkheden en een groot voordeel is dat je kan achter mekaar doorkijken. Heerlijk soms in plaats van weer een week moeten wachten.”

Ook het alternatief On-Demand TV kijken is in opkomst geraakt. De cijfers van de SKO noemen dit schermtijd. Onder schermtijd vallen On-Demand televisiekijken, uitgesteld TV kijken en de diensten zoals Netflix en Videoland. In 2019 bedroeg de gemiddelde schermtijd 192 minuten, waarvan 36 dus gemiddeld aan een streamingsdienst. In 2016 was dit nog maar 9 minuten, een stijging van 300%! Wim (73) en zijn vrouw Riet (74) Polman maken vooral van On-Demand TV kijken gebruik.

Volgens Riet is dit een uitkomst: “Hoe vaak ik wel niet twee programma’s tegelijk wil kijken, dan kan ik de tweede nu gewoon wanneer ik wil terugkijken.” Wim geeft aan dat hij hier ook steeds vaker gebruik van is gaan maken: “De kijker bepaalt zelf wanneer hij wat wilt kijken.” Dat de kijker steeds meer zichzelf op zijn/haar wenken aan het bedienen is, is de conclusie die getrokken kan worden uit de stijgende belangstelling voor deze alternatieven.

Gevolgen Corona

Tot nu toe is het vooral gegaan over de daling tussen 2012 en 2019. En toen waren daar de cijfers van 2020. De kijktijd stijgt met vier minuten en de schermtijd stijgt van 192 naar 206 minuten. 2020 was natuurlijk een ander jaar dan de voorgaande jaren. Door de twee lockdowns, als gevolg van de coronapandemie, was het advies om zoveel mogelijk binnen te blijven. Een logisch gevolg kan dan zijn dat je ’s avonds de televisie toch maar weer aanzet om jezelf te vermaken volgens Koeman. Niet voor niets ook dat de toespraak van Mark Rutte, met de aankondiging van de tweede lockdown, de meest bekeken televisie-uitzending van het jaar 2020 is.

Daarnaast voert Koeman het argument voor een stijging in 2020 aan dat er meer mensen naar de livestreams kijken dan voor corona: “Denk aan: The Passion of de Nationale Dodenherdenking op de Dam, vroeger stonden die pleinen vol, nu moet je noodgedwongen vanachter de televisie kijken.”

Blijven we meer televisie kijken?

2021 wordt tot dusver ook nog in zijn greep gehouden door de coronapandemie. Er is nu zelfs sprake van een avondklok waardoor mensen verplicht thuis zijn na 21:00 uur. Het is de vraag of dit ervoor kan gaat zorgen dat men meer TV blijft kijken of dat de dalende trend die er al was tussen 2012-2019, na een korte onderbreking toch wordt voortgezet.

Koeman schat zo in dat de kijktijd verder gaat dalen, zoals voor 2020: “Als we dadelijk alles weer mogen, dan ga je hele andere dingen doen en kijk je het later wel terug.” Wim en Riet maken zich op voor de tweede vaccinatieronde en geven beiden aan dat er daarna wel belangrijkere dingen zijn dan televisiekijken volgens Riet: “Wij gaan ons dan weer op een andere manier vermaken, dan kan de visite weer langskomen en kunnen wij weer naar buiten.” Wim voegt daaraan toe: “als we dan écht iets willen zien dan kijken wij het wel terug.” Al met al lijkt het er dus op dat de stijging van de kijktijd maar van korte duur was.

6 april 2021 |
Roy Metselaar
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2020-2021