De Europese verkiezingen zijn inmiddels achter de rug. Tijdens deze verkiezingen mochten de inwoners van de Europese Unie stemmen over de nieuwe samenstelling van het Europees Parlement. Maar naast de bekende gezichten werken er achter de schermen van de Europese Unie tal van ambtenaren om de organisatie draaiende te houden. Een interview met Leo Schulte Nordholt, werkzaam bij het secretariaat van de Raad van de Europese Unie.

Wat is precies uw functie binnen de Europese Unie?
“Ik ben ambtenaar bij het secretariaat van de Raad van de Europese Unie. Momenteel ben ik belast met het voorbereiden en volgen van de Europese Raad. Daarnaast houd ik mij bezig met de lange termijn van de Europese Raad. Daarbij kun je denken aan de het uitstippelen van de strategische plannen voor de toekomst van de EU.”

De Europese Unie heeft de laatste jaren te maken met een aantal uitdagingen, denk bijvoorbeeld aan de opkomst van een aantal Europees kritische partijen in verschillende landen, hoe is de opkomst van deze partijen volgens u te verklaren?
“De reden dat deze partijen binnen Europa opkomen is niet de Europese Unie zelf. De opkomst is veel meer te verklaren aan de hand van de groeiende globalisering. De populistische partijen in Europa misbruiken de EU voor hun verhaal. Zij schetsen een beeld van de Europese Unie als een factor die ongelijkheid aanwakkert. Maar eigenlijk liggen de ideeën van deze partijen veel dieper. De technologische revolutie die gaande is vormt voor sommige groepen in de maatschappij wellicht een bedreiging. De populistische partijen zien de EU, ten onrechte, als versterkende factor in dit proces.”

Waar liggen de grootste uitdagingen voor de Europese Unie in de komende jaren?
“Naar mijn mening is de grootste uitdaging voor de komende jaren de klimaatverandering. Dan denk ik allereest aan het opvangen van de gevolgen van de klimaatverandering. Maar daarnaast ook aan het opschroeven van maatregelen om de klimaatverandering tegen te kunnen gaan. Daarnaast is het uitvallen van enkele landen uit de Unie een mogelijkheid de komende jaren vanwege het opkomen van het populisme. Klimaatverandering kan dit punt overigens versterken. De eerste slachtoffers van klimaatverandering zijn de kansarmen en die zullen zich sneller aangetrokken voelen tot populisten die de schuld aan ‘het establishment’ zullen geven, en mogelijk ook op deze partijen stemmen, al hebben die geen antwoord op het probleem zelf.”

De partijen die kritisch staan tegenover de Europese Unie pleiten vaak voor meer openheid
rond de besluitvormingen in Brussel, bent u ook van mening dat meer openheid belangrijk is voor de Europese Unie?
“Ik denk dat openheid in de besluitvorming al groter is dan in de meeste lidstaten. Het is dus een perspectief van deze partijen dat er geen of althans veel minder openheid zou bestaan op Europees niveau. De werkelijkheid ligt anders. Zo zijn veel van de vergaderingen van de Europese Raad live te volgen op internet, de journalisten kijken mee. Het probleem is echter dat er geen interesse bestaat voor de inhoud, omdat het vaak lange sessies zijn over taaie onderwerpen. De journalist verslaat de meeting plichtsgetrouw, de hoofdredacteur plaatst niet. Bovendien staat de EU voor veel mensen wellicht te ver weg. Daarom pleit de Ombudsman van de EU ook voor een meer proactieve houding ten aanzien van deze openheid. Betere communicatie dus van EU zijde – echter niet makkelijk, als het om banken-subpremies gaat, of agentschappen.”

Overigens is volledige openheid niet wenselijk. Ook wanneer er volledige openheid is van bijvoorbeeld vergaderingen dan nog zullen de populistische partijen dit verhaal gebruiken wanneer er bijvoorbeeld onderhandelingen achter gesloten deuren plaatsvinden. Maar onderhandelingen kunnen alleen slagen als de uitgangposities niet op straat liggen. Daarom zijn  regeringsvergaderingen in Nederland, waar een colaitie van partijen de lakens uitdeelt, deze zijn ook niet openbaar. De Europese Raad werkt hetzelfde, daarzijn het onderhandelingen tussen verschillende landen op topniveau:   en ook het Europees Parlement wat betreft onderhandelingen tussen partijen om een compromis te bereiken over een bepaald onderwerp.”

Wat zijn volgens u de belangrijkste thema’s voor de aankomende Europese verkiezingen?
“De thema’s die centraal staan bij deze verkiezingen zijn totaal andere dan de uitdagingen die wij als EU de komende jaren hebben. Eigenlijk zien we geen overkoepelende thema’s in voor deze Europese verkiezingen. De plannen van nationale partijen zijn veruit het belangrijkst. Macron wilde bijvoorbeeld graag transnationale kieslijsten, zodat een Nederlander bijvoorbeeld ook op een Duitse kandidaat kan stemmen, maar dit plan haalde het niet in het Europees Parlement. Ongeveer 80 procent van de thema’s hebben een nationaal karakter, ik denk dat maar ongeveer 10 procent om Europese thema’s draait. Maar de scheiding is nooit helemaal scherp te trekken. Klimaat en de migrantencrisis zullen de belangrijkste blijven, en zijn zowel nationaal als steeds meer, Europees en globaal.”

Is er nog toekomst voor de Europese Unie, nu in steeds meer landen het geluid klinkt voor minder ‘bemoeienis’ vanuit Brussel?
“Ja, omdat opkomst van de partijen die dit bepleiten sterk wordt overdreven. De groei  van populisme is ongeveer 3%. Dat is geen enorme groei. Bovendien zijn deze partijen sterk verdeeld en vormen ze geen vast blok in het Europees Parlement. Maar zelfs allemaal samen bereiken ze  slechts 25%, waarschijnlijk.”

Als we kijken naar Nederland, waarom is de Europese Unie belangrijk voor ons land?
“Natuurlijk hebben we als Nederland profijt van bekende zaken denk aan vrij reizen en economische groei. Ook Europese netwerken en voor studenten het vrij kunnen studeren in andere landen binnen de EU. Maar bovenal zorgt de EU voor al 70 jaar vrede en stabiliteit op ons continent.”

Tot slot, waarom is het belangrijk om de aankomende Europese verkiezingen te gaan stemmen?
“Voor iedere verkiezing is het belangrijk om te gaan stemmen. Een hogere opkomst zorgt namelijk voor meer draagvlak van de verkiezingen. Een te lage opkomst ondermijnt de legitimiteit van het democratische systeem en is een handvat voor partijen die deze legitimiteit nog verder willen ondermijnen.  Zo wordt het Europees Parlement hoe dan ook gekozen, maar bij lage opkomst is de slagkracht politiek lager. Er is dan ook minder slagkracht tegen bijvoorbeeld de Europese Raad. In een parlementaire democratie is het belangrijk dat er een slagkrachtig parlement bestaat. We willen binnen de Europese Unie een actief en verantwoordelijk parlement.”