De wateren in de Europese Unie zijn van alle lidstaten. Maar om de visserij daarin in goede banen te leiden, is er veel regelgeving nodig. Harold Hooglander (44) denkt namens Nederland mee over hoe dit visserijbeleid er de komende jaren in Europa gaat uitzien. “Op Europees niveau kun je visserij zien als het prisoner’s dilemma. Als ik de vis niet vang, doet het buurland het wel.”
Op het moment van het interview is Hooglander net terug uit Polen. De week ervoor was hij nog in Spanje voor een bijeenkomst over Europese visserijcontrole. Ook zit hij bijna iedere donderdag in Brussel voor overleg met andere landen. Maar om te vertellen over zijn werk voor de visserij is Hooglander gewoon in Den Haag, in het gebouw waarin ‘zijn’
ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit huist.
Het werk van Hooglander is divers. Hij vertegenwoordigt Nederland in het bepalen van het Europese visserijbeleid. Ook denkt hij mee over hoe Nederland de Europese regels gaat invullen. Daarnaast coördineert hij de controle en de handhaving van de visserij. Van dichtbij maakt hij dus mee hoe regelgeving op Europees niveau werkt en hoe dit op nationaal niveau wordt toegepast.
Uitruilen
Hooglander is van mening dat er op het gebied van visserij Europese afspraken gemaakt moeten worden die nationale wetgeving overstijgen. “De vissen zwemmen door alle wateren heen, die houden zich helaas niet aan landsgrenzen.” Tegelijkertijd ziet hij ook nationale gevoelens terugkomen. “Informeel zeggen de Ieren bijvoorbeeld: “Wij willen niet dat de Spanjaarden in onze Ierse wateren komen vissen in plaats van de Britse wateren, mocht er een brexit komen.” Maar feitelijk hebben ze geen poot om op te staan. Unieleden mogen daar gewoon vissen, mits ze natuurlijk binnen hun quota blijven.”
Die quota worden jaarlijks vastgesteld. “Allerlei landen doen onderzoek naar de visbestanden en de ontwikkeling daarvan. Vervolgens wordt de MSY bepaald. Boven dat getal kun je alles wegvissen zonder dat daardoor het visbestand bedreigd wordt. Dit getal is dan het quotum.” De verdeling van die quota per land gebeurt op basis van cijfers uit 1983. “Een raar verhaal”, vindt Hooglander. “Maar als je nu de quota gaat veranderen op basis van de huidige cijfers, zullen de landen het nooit eens worden. In de praktijk zie je dat veel landen hun quota uitruilen. Dat is over het algemeen goed werkbaar.”
Jaloezie
Het Europees Visserijfonds (tegenwoordig ook wel het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij genoemd) stelt subsidies beschikbaar voor innovaties en landen die het beste plan schrijven om op een duurzame manier met de vis om te gaan. Een bekend Nederlands voorbeeld daarvan is de pulsvisserij, die verboden gaat worden. Waarom? Hooglander: “Formeel zeggen de lidstaten die tegen de pulsvisserij zijn dat niet onomstotelijk is bewezen dat er geen schadelijke gevolgen zijn voor de vis. Maar de eigenlijke reden is voornamelijk een stukje jaloezie, vooral vanuit Frankrijk. De Fransen wilden de Nederlandse vissers, die heel succesvol zijn, uit hun wateren hebben. Op deze manier wilden ze Nederland een voet dwars zetten. Dat wordt natuurlijk niet officieel zo gezegd, maar zo wordt het wel ervaren.”
Voorstel
De aanstaande Europese verkiezingen hebben invloed op het visserijbeleid. Het Europees Parlement is namelijk één van de partijen in de zogenoemde ‘triloog’. Hooglander legt uit hoe dat zit. “De Europese Commissie komt met een voorstel voor de visserij. Dat voorstel gaat naar de raadsledengroep, de Raad waarin verschillende lidstaten zitten. Het wordt ook gestuurd naar het Europees Parlement. Dat gaat allebei een eigen traject in. Ik zit, als onderdeel van de raadsledengroep, bijna elke donderdag te vergaderen met de andere 27 lidstaten. Uiteindelijk komt daar een stuk uit, met allerlei voorgestelde aanpassingen op het commissievoorstel, dat het uitgangspunt is van de Raad.”
“Hetzelfde traject vindt plaats in het Parlement. Er wordt een rapporteur aangesteld. Die maakt met schaduwrapporteurs uit andere fracties een stuk met allerlei voorgestelde aanpassingen vanuit het Europees Parlement. Op een gegeven moment heb je dus het voorstel van de Commissie en de stukken van de Raad en van het Parlement. Dan moet het nog tot één stuk worden gesmeed. Het overleg daarover heet de triloog. De commissievoorzitter van de Raad gaat met de Europese Commissie en het Europees Parlement om tafel, en daar komt dan de definitieve tekst uit.”
Ingewikkeld
Door de verkiezingen kan het proces van de Europese visserijverordening een ander verloop krijgen. Hooglander: “Na de verkiezingen eind mei is de Raad nog niet klaar met de besluitvorming. Het zou best kunnen dat het Europees Parlement vindt dat het huidige stuk iets van het vorige parlement was, en dat ze opnieuw de discussie aangaan. Dan duurt het langer, en dan kan het ook ineens een heel andere kant opgaan. Daarbij komt er een nieuwe Europese Commissie. Dat heeft op het huidige voorstel geen invloed, maar in de triloog heeft de Commissie natuurlijk wel inspraak.”
De onzekerheid rond de brexit maakt de situatie extra ingewikkeld. “Tot de tijd dat de Britten weggaan, kunnen ze op een legale manier invloed uitoefenen op het beleid. Nu zal dat voor het visserijbeleid niet zo heel veel uitmaken. Anderzijds zie je ook dat de brexit mede is ingegeven door vissers die voor de brexit waren. Zij hadden de gedachte: we willen onze eigen wateren hebben. Iedereen komt hier maar vissen, dus hup, eruit. Het is nog de vraag of het ze echt voordeel gaat opleveren.”
Inefficiënt
Als lid van de SGP, een partij die niet bekendstaat als pro-Europees, heeft Hooglander ook een eigen visie op het werk waar hij mee bezig is. “De manier waarop men nu met pulsvisserij omgaat, vind ik volstrekt onbegrijpelijk. Ook het inefficiënte overleggen in Brussel kan volgens mij beter. De vertegenwoordiger uit Cyprus moet een aantal dagen in Brussel verblijven voor een overleg van twee uur. Daarnaast kan er volgens mij nog meer worden ingezet op het nationale belang van Nederland dan nu al gebeurt.” Toch is voor hem als ambtenaar de lijn van de minister leidend. “Het is niet de bedoeling dat mijn persoonlijke mening in mijn nota’s doorschemert.”
Naast zijn werk in de visserij is Hooglander fractievoorzitter van de SGP in de gemeente Gouda. Voor hem zijn Europa en de gemeenteraad twee verschillende werelden. “Vanwege de integriteit is dat maar goed ook. Als ik zou werken bij Economische Zaken en me bezig zou houden met subsidies voor bedrijven, waar dan ook Goudse bedrijven bijzitten, zou ik dat wel moeten melden. In een gemeente als Urk zou de combinatie van mijn functies een stuk gecompliceerder liggen. Maar met die vier rivierkreeftjes in de Reeuwijkse Plassen is visserij geen grote inkomstenbron voor Gouda.”