Woensdag 20 maart was het voor Nederland tijd om weer naar de stembus te gaan. Zowel op de Provinciale Staten als op de waterschappen kon gestemd worden. Maar hoe gaat het er bij een stembureau eigenlijk aan toe? En wat hebben de mensen in het stembureau gekozen? Een middagje in een stembureau in Leiderdorp.
De Van der Marckstraat in Leiderdorp. Daar bevindt zich het Zijlkwartier, een stembureau voor zo’n 1800 kiezers. Ik ben er rond 14:00 uur als ik ga stemmen. Het is nog niet erg druk. Ik moet kort wachten ben al snel aan de beurt.
Het stembureau bevindt zich in de Van der Marckstraat in Leiderdorp, gelegen in het Zijlkwartier
Ik spreek de voorzitter van het stembureau. Op de vraag hoe het tot nu toe gaat, antwoordt hij: ‘’Ik ben niet ontevreden. Het is bekend dat bij de Provinciale Statenverkiezingen de opkomst altijd wat lager is, maar tot nu toe [rond 14:00 uur] gaat het gestaag door met kiezers. Het is misschien tien minuten geweest dat het even rustig was. Maar het gaat de goede kant op.’’ Volgens hem zijn er rond dit tijdstip al zo’n 500 mensen wezen stemmen. ‘’Als het zo doorgaat, komen we boven de 50% uit’’, zo verzekert de voorzitter.
Als ik in het stemlokaal ben, zijn er vijf stembureauleden aan het werk. Volgens de regels moeten er minimaal drie mensen in het stembureau aanwezig zijn. Aan het eind van de dag zijn er nog wat extra mensen die helpen met stemmen tellen. Maar wat doet iedere medewerker van het stembureau precies?
”Wat veel mensen niet weten: buitenlanders die in Nederland wonen, hebben wel stemrecht voor het waterschap, maar niet voor de provincie.”
– Voorzitter van het stembureau
De voorzitter: ‘’Er zijn een paar taken die je met elkaar verdeeld. De eerste controleert de stempas met het identiteitsbewijs. De tweede controleert of de kiezer niet op een zwarte lijst staat. Dat is een kort lijstje van stempassen die vervallen zijn en die niet meer verwerkt konden worden. De derde persoon deelt de stembiljetten uit. Deze medewerker moet opletten of iemand recht heeft op extra stembiljetten, omdat die bijvoorbeeld gemachtigd is om voor iemand anders te stemmen. En de vierde persoon zit naast de stembussen om te controleren of het stembiljet in de juiste stembus gaat en of er niet gesjoemeld wordt.’’
Tot slot vraag ik of er een verschil is in ingeleverde stempassen voor de waterschapsverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen. De voorzitter zegt dat er wel wat verschil te zien is, maar dat er twee zaken zijn waar rekening mee gehouden moet worden. ‘’Sommige kiezers, met name jonge mensen, stemmen wel voor de Provinciale Statenverkiezingen maar niet voor de waterschappen. Dat doen ze, omdat ze daar eigenlijk niets over weten. Maar wat ook een verschil is en dat weten veel mensen niet: buitenlanders die in Nederland wonen, hebben wel stemrecht voor het waterschap, maar niet voor de provincie.” De reden voor dit verschil weet de voorzitter niet, maar volgens hem kunnen beide zaken elkaar wel compenseren.
Na het gesprek met de voorzitter van het stembureau, hoor ik dat er mensen in een zaaltje ernaast aan het sjoelen zijn. Ik besluit er naartoe te gaan en daar te vragen of de mensen gestemd hebben en zo ja, wat ze dan gestemd hebben. Bij de vraag begint een oudere meneer meteen te praten: ‘’Ik heb niet gestemd, want ze luisteren toch niet. Ik ben nu 82 jaar en nu ben ik ermee gekapt. Ze luisteren gewoon niet.’’ Iemand anders roept ook dat hij niet gestemd heeft.
De vrouw van de man die niet gestemd had, heeft ook haar stem niet uitgebracht. ‘’Voor het eerst heb ik niet gestemd, want het ouderenpensioen is nooit meegegroeid met de inflatie en dat zorgt ervoor dat mijn vertrouwen afgenomen is in de politiek.’’ Voorheen had ze 50PLUS gestemd, maar volgens haar luistert die partij ook niet naar de mensen.
Een andere vrouw aan de sjoeltafel zegt nog nooit in haar leven gestemd te hebben. ‘’Ze beloven van alles, maar er komt nooit iets van terecht’’, aldus de vrouw die ondertussen aan de beurt is om te sjoelen.
‘‘Ik wil niet niet stemmen, want ik vind dat je altijd je stem moet laten horen”
Dan spreek ik met een vrouw die wel gestemd heeft. ‘’Ik heb op de SGP gestemd, terwijl ik normaal gesproken op het CDA stem. De reden? Ik kon maar geen grip krijgen op het CDA.’’ Wat de vrouw daar precies mee bedoelt, wordt niet helemaal duidelijk. Wel voegt ze eraan toe: ‘’ik wil niet niet stemmen, want ik vind dat je je stem altijd moet laten horen.’’
Volgens de NOS was de opkomst in de gemeente Leiderdorp uiteindelijk 61,3%. Dat is een stuk hoger dan bij de vorige verkiezingen, toen 53,6% van de Leiderdorpers naar de stembus ging. Van het stembureau zelf heb ik geen gegevens gevonden, maar de voorzitter heeft zeer waarschijnlijk gelijk gehad dat de uitkomst boven de 50% zou uitkomen.