De feministische actiegroep die in de jaren zeventig Nederland opschudde met ludieke acties en treffende leuzen, is vijfenvijftig jaar later nieuw leven ingeblazen. Wereldwijd wankelen vrouwenrechten, en een nieuwe generatie Dolle Mina’s vindt het tijd om de strijd voort te zetten.
Een van de nieuwe Dolle Mina’s is Deanne (27). Ze sloot zich meteen aan bij de lokale groep in Leiden toen er nieuw leven in de feministische beweging werd geblazen. ‘Vanaf het moment dat ik leerde over de Dolle Mina’s van de jaren zeventig, hebben ze mij geïnspireerd om vanuit het feminisme de wereld te bekijken.’ Volgens deze jonge Mina zijn er nog te veel onderwerpen waarin we tekortschieten.
Ludieke acties
Oorspronkelijk werden de Dolle Mina’s in 1969 opgericht als een reactie op de sociale ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Geïnspireerd door protesten uit de Provo-periode eind jaren zestig, een beweging die zich verzette tegen gezag en de gevestigde orde, protesteerden de Dolle Mina’s via ludieke acties. De feministische groep zag het voordeel in het speelse en humoristische aspect van de stunts. De acties trokken aandacht en wisten publieke steun te mobiliseren voor hun zaak. Met de iconische leus ‘Baas in eigen buik’ zetten ze het recht op abortus op de kaart. Naast het recht op abortus maakten de Mina’s zich ook sterk voor onderwerpen zoals betere seksuele voorlichting, meer kinderdagopvang, en gelijke rechten op de werkvloer en in het onderwijs.
Een aantal spraakmakende ludieke acties worden in de tijdlijn weergegeven.
De actie waarbij openbare herentoiletten werden geblokkeerd spreekt Deanne het meest aan als ze terugkijkt op de protesten van de jaren zeventig: ‘Wat ik hier bijzonder aan vind, is dat iedere vrouw op een festival, bij het uitgaan of in een pretpark bekend is met de lange rijen voor het toilet, terwijl de mannen nog altijd gewoon door kunnen lopen’.
Dit laat zien hoe het feminisme van toen ook vandaag nog resoneert. Tegelijkertijd heeft de groep een nieuwe toon gevonden, met een wat serieuzere aanpak werken ze aan verschillende structurele acties, zowel landelijk als lokaal. Op landelijk niveau ligt de focus op thema’s als abortusrecht, veiligheid, trans- en LHBTIQA+ rechten, intersectionaliteit en politiek. En lokaal ligt de nadruk meer op zichtbaarheid: ‘We focussen op Leidse evenementen waar we op in kunnen haken, zoals de Ladies Run, Pride Leiden, de Nacht van Ontdekkingen en de Kunstroute’.
Het verval van mensenrechten
Hoewel sommige verworvenheden vanzelfsprekend lijken, is de strijd voor gelijkheid verre van gestreden. Wereldwijd staan de rechten van vrouwen, transpersonen en LHBTIQA+ gemeenschappen onder druk. Voornamelijk komt het abortusrecht steeds vaker in opspraak in de politiek. In de Verenigde Staten werd het abortusrecht in 2022 teruggedraaid, en in een aantal Europese landen zoals Italië komt het recht op abortus steeds meer onder vuur. Ook in Nederland is afgelopen maart door de SGP en BBB een motie ingediend om onderzoek te doen naar de motieven van vrouwen die een abortus willen, wat volgens critici neerkomt op een registratieplicht waarbij vrouwen hun keuzes rondom lichamelijke autonomie moeten verantwoorden. Nederland is zelfs vijftien plekken gezakt op de Global Gender Gap Index. Dit is een verontrustende ontwikkeling volgens de jonge Dolle Mina: ‘Daarmee staan we momenteel op de 43e plek, dat is zelfs onder de Verenigde Staten. Dit zegt in mijn ogen genoeg waarom de Dolle Mina’s nodig zijn.’