Langer dan nodig torenhoge prijzen rekenen voor nieuwe medicijnen: volgens Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) maken verschillende geneesmiddelenfabrikanten zich hier schuldig aan. Dit beweert de instelling in een onderzoek. “Hierdoor stijgen de zorgpremies onnodig sterk.”
Hoe hoog die torenhoge prijzen zijn? Denk maar aan duizenden tot tienduizenden euro’s voor een nieuw medicijn. Zo betaalden ziekenhuizen in 2017 bijvoorbeeld €16.800 per patiënt voor het nieuwe medicijn tegen kanker Trastuzumab.
Hoe het kan dat fabrikanten zulke hoge prijzen vragen, heeft te maken met het octrooirecht. Wanneer een fabrikant een nieuw geneesmiddel ontwikkelt, mag hij daarvoor patent aanvragen voor een bepaalde periode. Dankzij dit patent is de fabrikant de enige aanbieder van het medicijn en bepaalt hij zelf hoe duur het is.
Op deze manier kan de ontwikkelaar zijn investering in het medicijn terugverdienen. Het idee hierachter: fabrikanten hebben een prikkel om te blijven innoveren, want nieuwe medicijnen ontwikkelen loont. Maar NZa schetst een ander beeld dan het voorgenomen idee.
In het onderzoek van NZa neemt de zorgautoriteit zes nieuwe medicijnen onder de loep. Het rapport toont aan dat, zodra het patent verloopt en de fabrikant concurrentie krijgt, de prijzen met enorme percentages dalen. Soms zelfs met wel 99%. Oftewel, de prijs lijkt wel lager te kunnen.
Volgens brancheorganisatie Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen hebben producenten gemiddeld acht jaar patent terwijl het geneesmiddel op de markt is. De NZa beweert dat dit anders zit. “Uit onze analyse blijkt dat de onderzochte geneesmiddelen een terugverdientijd hadden tussen de 14 en 18 jaar.”
Die periode is langer dan nodig om de investering terug te verdienen. Daarbij staat de hoge prijs ook niet in verhouding met een aanvaardbaar rendement, stelt de zorgautoriteit. “Uit een studie van de Universiteit Utrecht blijkt dat.”
Elke burger betaalt zorgpremie, die mede door dure medicijnen stijgt. “Geneesmiddelen worden niet direct door de patiënt betaald, dat doen we collectief, als maatschappij”, aldus de NZa.
Ook is er door de forse medicijnuitgaven minder geld beschikbaar voor andere zorg, aldus de instantie. “We betalen als maatschappij een te hoge prijs voor een te lange periode.”
Bij het uitgeven van octrooien kijkt de overheid niet naar de terugverdientijd van fabrikanten. Als het aan NZa ligt, komt daar verandering in. “Het is belangrijk dat we maatschappelijk aanvaardbare prijzen gaan betalen voor geneesmiddelen. Niet te hoog en niet te laag.” Daarbij mag de patentperiode ook niet te lang zijn. “Niet te lang en niet te kort.”
Van strenger overheidsbeleid worden fabrikanten waarschijnlijk niet enthousiast. “Fabrikanten beweren dat innovatie zal worden geremd als de overheid een lagere betalingsbereidheid krijgt.” Maar een bewijs voor dit argument ontbreekt, volgens de NZa. “Zie de studie van Universiteit Utrecht.”
Ook schermen fabrikanten met het scenario dat Nederland niet meer wordt beleverd met nieuwe medicijnen door strenger beleid. Het zou de fabrikant ervan weerhouden om nog nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen.
De instantie slaat deze zorgen niet in de wind. “Dat zijn scenario’s die goed moeten worden onderzocht en waarvan het belangrijk is dat Nederland optrekt met andere landen. Alle landen worstelen met (te) hoge prijzen voor geneesmiddelen met patent.”
De NZa werkt momenteel samen met de Autoriteit Consument en Markt en het Zorginstituut Nederland. Het doel: een kader met maatschappelijk verantwoordelijke uitgaven aan medicijnen opstellen. “Zorg moet waarde toevoegen aan de gezondheid van mensen en tegen een redelijke prijs beschikbaar zijn. Dit is belangrijk voor de solidariteit van ons zorgstelsel.”