De afgelopen jaren daalde het aantal overvallen in Nederland. Maar begin 2025 lijkt daar verandering in te komen: het aantal overvallen stijgt plotseling. Waar komen deze dalingen en stijging in het plegen van overvallen vandaan?
De cijfers logen er niet om, blijkt uit een persbericht van de Politie. In 2024 werden er 151* overvallen gepleegd in de periode januari t/m april; dit is gestegen tot 230 overvallen in dezelfde periode in 2025. De jaarlijkse gepleegde overvallen zijn te vinden in onderstaande tabel.
Daling uitgelegd
De daling van de afgelopen jaren komt door een aantal ontwikkelingen. Zo hebben winkels betere beveiliging dan voorheen en is er meer preventie in woonwijken, bijvoorbeeld door Buurtpreventie Whatsapp-groepen. De Rijksoverheid komt ook met een aantal maatregelen: investeer in goede beveiliging zoals “kwalitatief goede camera’s” en zorg ervoor dat het personeel goed ingespeeld is op een mogelijke overval, zodat ze precies weten wat ze moeten doen wanneer dat gebeurt.
In een persbericht uit 2023 vertelt landelijke coördinator Jos van der Stap dat het plegen van overvallen steeds minder aantrekkelijk wordt, wat ook goed te zien is in onderstaande grafiek. Het komt volgens hem doordat er minder betaald wordt met contant geld en omdat criminelen naar andere vormen van criminaliteit neigen, zoals drugshandel of online vermogenscriminaliteit.
Soorten overvallen
Volgens de Rijksoverheid is een overval “een ernstig misdrijf waarbij door middel van (dreiging) met geweld een diefstal wordt gepleegd in bijvoorbeeld een woning of winkel”. Er bestaan verschillende soorten overvallen. Volgens Slachtofferwijzer zijn de meest voorkomende overvallen de winkeloverval, straatoverval, overval op een geldautomaat en de overval op een woning. Volgens het PVO (Platform Veilig ondernemen) bestaan er ook verschillende winkelovervallen: hit-and-run overvallen, klantgedrag overvallen, openingsovervallen en sluitingsovervallen.
De stijging in 2025 gaat voornamelijk om hit-and-run overvallen. Dit zijn overvallen die abrupt beginnen, waarbij overvallers een zaak binnenstormen (soms met geweld), proberen de buit mee te nemen en dan zo snel mogelijk er weer vandoor gaan. Volgens VeTraNed duurt de overval “maximaal enkele minuten en wil de overvaller snel buit scoren, vaak cash-geld. Hoe minder weestand hij ervaart hoe minder geweld hij gebruikt”.
Soorten daders
Het type dader van dit soort overvallen is volgens de politie jong: een groot deel zelfs minderjarig. Dit soort daders vallen onder de beginnende overvallers. Naast beginnende bestaan er ook nog gevorderde en professionele overvallers. De beginnende overvallers maken van de gelegenheid gebruik en zijn onvoorbereid. De anderen zijn al meer ervaren en bereiden zich beter voor.
Dat de groep die misdrijven pleegt stijgt, is niet nieuw: in 2022 waren er zo’n 17.000 jongeren die verdacht werden van een misdrijf, een stijging van 12% t.o.v. 2021. Het aantal opgepakte dertienjarigen verdubbelde in 2022 zelfs van zes naar twaalf. Volgens Van der Stap ging het vooral om jongeren die veel schooluitval hadden, schulden en zich in een moeilijke thuissituatie bevonden. De tieners gebruikten voor hun overvallen (nep)wapens.
Criminoloog Peter, die anoniem wil blijven vanwege de gevoeligheid van het onderwerp, bevestigt dit beeld van de politie. “Als je kijkt naar het type jongere dat zo’n impulsieve overval pleegt, zijn het vaak jongeren van boven de vijftien. Ze hebben een slechte thuissituatie of hebben de verkeerde vriendjes. Ook dankzij sociale media kunnen ze in de verleiding komen om een misdrijf te plegen,” vertelt hij, “maar dit leidt niet altijd tot criminaliteit. In de gevallen dat dat wel zo is, is groepsdruk ook een belangrijke factor.”
Stijging aantal overvallen
Hoe kan het dat het aantal overvallen toch is gestegen? Aangezien het om een recente ontwikkeling gaat zijn de daadwerkelijke redenen hiervoor nog onbekend, maar Peter vertelt dat “jonge mensen er vaak niet goed over nadenken. Die hebben geld nodig en gaan nadenken over hoe ze dit zo snel mogelijk kunnen krijgen. Een overval op een horecazaak komt dan bijvoorbeeld in hun hoofd op. Dat is een plek waar vaak nog met contant geld wordt betaald.”
Volgens de Politie waren met name juweliers de dupe in januari-april 2025. Zo zijn er overvallen gepleegd op juweliers in Sliedrecht en Utrecht. Beiden waren gewelddadig: in Sliedrecht heeft de dader de vitrinekasten kapot geslagen, in Utrecht hebben de daders de voordeur ingeslagen om naar buiten te komen. Ook hebben de overvallers de eigenaar van de Utrechtse juwelier op zijn hoofd geslagen.
Over een aantal maanden kan pas bepaald worden of deze stijging doorzet. Ook kan later pas onderzocht worden wat de feitelijke oorzaken van de stijging zijn.
*De data in de tekst kan anders zijn dan de data uit het persbericht. Voor de tekst zijn cijfers van het dataportaal van de politie gebruikt. Dit zijn de meest recente cijfers, volgens de website het laatst gewijzigd op 15 mei 2025.