“Ik voel meer druk om mijn studieschuld sneller af te betalen” vertelt student Puck. Sinds september 2023 ontvangt zij maandelijks de basisbeurs. Extra bij lenen kan zij tegen rente. “De basisbeurs helpt mij, want het bedrag dat ik hiervoor leende staat gelijk aan het bedrag van de gift. Alleen is de rente op lenen flink omhooggegaan, waardoor ik eigenlijk nu al wil beginnen met mijn studieschuld aflossen.” De ervaring van Puck illustreert dat financiële stress onder studenten niet verdwenen is met de terugkeer van de basisbeurs.
Naast deze maandelijkse gift, biedt de overheid nog steeds studentenleningen aan. Het grote verschil zit hem in de rente. Studenten die onder het eerdere leenstelsel vielen, sloten een lening af tegen een rente van nul procent. Wie tegenwoordig wil lenen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), betaalt daar nu wel rente over. Toch stelt het vorige kabinet dat de herinvoering van de basisbeurs wel voor lagere studieschulden zorgt, en daardoor ook een vermindering in financiële stress.
De grafiek hieronder laat de stijging van studieschulden zien, verdeelt in grootte van de schuld. De bovenste lijn geeft de totaalsom aan van alle groottes. Zoals de grafiek illustreert, stagneert de stijging van de schulden vanaf 2023. Ook laat de totaallijn zien dat de omvang van studieschulden over het algemeen gedaald zijn sinds de herinvoering van de basisbeurs. Maar deze cijfers kunnen niet alles vertellen. Minder lenen betekent namelijk niet gelijk dat studenten minder financiële stress ervaren.
Sommige studenten passen hun inkomensbronnen aan om hun uitgaven bij te houden. Student Josephine leende voorheen het maximale bedrag. Sinds DUO weer rente hanteert op hun leningen, leent zij niet meer. “Om rond te komen, ben ik meer gaan werken,” vertelt Josephine. “Ook verminder ik mijn uitgaven flink. Ik doe dit namelijk liever dan een lening afsluiten tegen een hoge rente.” In de grafiek hieronder is te zien dat Josephine niet de enige student is met deze aanpak. Zoals de cirkel van 2024 aantoont, stijgen de inkomens vanuit een bijbaan voor studenten relatief het meest.
De herinvoering van de basisbeurs verandert niet alleen de financiële situatie van studenten; het legt ook meer druk op huisvestingsituatie. De grootte van de basisbeurs hangt namelijk af van de woonsituatie van een student. Volgens het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening stijgt het tekort aan studentenhuisvesting. Hierdoor blijven sommige studenten bij hun ouders wonen.
Andere studenten zoeken naar alternatieve mogelijkheden: “In ons studenten huis mogen slechts vier huisgenoten op het contract staan, terwijl wij met acht wonen. De anderen mogen hier, vanwege wet- en regelgeving rond verhuur, niet wonen,” legt student Noortje uit. De basisbeurs is echter bijna drie keer zo hoog als een student op kamers woont. “Ik wil graag in een studentenhuis wonen, maar door het verschil tussen thuiswonende en uitwonende gift, ben ik afgelopen jaar veel geld misgelopen,” aldus Noortje.
De basisbeurs mag dan wel terug zijn, maar voor sommige studenten is dit geen directe oplossing voor hun financiële gemoedstoestand. Cijfers tonen een daling van de gemiddelde studieschuld, maar zolang rente stijgt en wonen onzeker blijft, blijft financiële stress voor veel studenten een harde realiteit.