Het is 2008, het is crisis en je wilt toch wat leuks doen. Wat kies je dan? Misschien kun je naar een concert gaan of misschien naar het theater voor een komedieshow? Je hebt er al super veel zin in, tot je bedenkt dat zo een bezoek niet erg goedkoop is en je al krap bij kas zit. Toch wil je wel wat leuks doen en dus ga je toch voor de bijl, maar wel voor iets goedkopers: de bioscoop.
Net als in 2008 ligt ook nu een financiële crisis op de loer. Trumps importheffingen zijn dan wel met drie maanden uitgesteld, maar de markt is er flink van geschrokken. Wat er gebeurt als Trump toch weer tarieven instelt is onzeker. Voor veel bedrijven zou een financiële crisis een ramp zijn, maar sommige bedrijven profiteren juist van een crisis door een fenomeen dat bekend staat als het ‘lipstick effect’. Maar geldt dit effect nog steeds voor de bioscoop of hebben streamingsdiensten diens plek ingenomen?
Het Lipstick effect is een fenomeen dat ontstaat in een financiële crisis. Voor bijna alle producten geldt dat als het inkomen van de consument daalt, de vraag naar een product ook daalt. Voor sommige producten geldt dit echter niet, dit worden ook wel inferieure producten genoemd. Voor inferieure producten geldt juist dat als de het inkomen van consumenten afneemt de vraag toeneemt.
Neem bijvoorbeeld huismerken in de supermarkt. Gaat het economisch goed, dan zullen veel mensen A-merken kopen. Maar gaat het slechter met de portemonnee, dan worden huismerken gewilder. Consument Jacqueline van der Ark (50) vult aan: “Vroeger zat ik krapper bij kas, daardoor lette ik erg op mijn uitgaven. Aanbiedingen hield ik nauwlettend in de gaten en ook kocht ik veel meer huismerken dan nu.” Dit is logisch, omdat eten nodig is en huismerken nou eenmaal goedkoper zijn.
Het lipstick effect is hetzelfde, alleen voor luxe items zoals uitjes en lipstick, zoals de naam al weggeeft. In tijden van crisis willen mensen zichzelf nog steeds verwennen, maar ze willen en kunnen niet voor de A-ervaring gaan en dus gaan ze voor de huismerkvariant van luxe en plezier. Bioscopen werden in de financiële crisis van 2008 en haar nasleep gezien als goedkoop alternatief voor professionele podiumkunsten, zoals theater-, muziek-, dans- en cabaretvoorstellingen. Dit is te zien in onderstaande grafiek die is samengesteld met cijfers van het CBS en de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en filmtheaters (NVBF), de brancheorganisatie voor alle bioscoop- en filmtheaters in Nederland.
Gedurende de crisis steeg het aantal bioscoopbezoeken flink, terwijl er niet meer bioscopen waren in deze periode. Deze trend was niet alleen in Nederland te zien, maar in heel Europa. Tijdens de coronacrisis was eenzelfde trend niet waar te nemen, omdat bioscopen toen gedwongen moesten sluiten en daarna strikte maatregelen moesten nemen waardoor bezoekersaantallen noodgedwongen achter bleven. Maar met de nieuwe financiële onrust in de wereld zou het zomaar kunnen zijn dat bioscoopbezoeken straks weer in de lift gaan.
Er is hier wel een grote kanttekening bij te maken; sinds 2013 is Netflix actief in Nederland en in de afgelopen jaren zijn daar vele streamingsdiensten bijgekomen. Wat je per maand betaalt voor een abonnement is vaak vergelijkbaar met één bioscoopkaartje maar je krijgt er vele films en series voor terug. Het is dus goed denkbaar dat bioscoopbezoekjes worden verruild voor een streamingsdienst. “Vroeger was ik een echt fanatieke bioscoopbezoeker maar sinds ik streamingsdiensten heb, wacht ik wel tot de film op Netflix staat en blijf ik thuis.” vertelt Van der Ark.
Bovenstaande grafiek laat zeker zien dat het aantal mensen dat een Netflix-abonnement heeft over de laatste jaren is gegroeid. Wat vooral opvalt is dat er tijdens de coronacrisis geen uitschieter was in het aantal nieuwe leden en dat terwijl bioscopen en andere uitjes in deze periode door de coronamaatregelen minder mensen konden ontvangen. Je zou daardoor verwachten dat mensen zich massaal op streamingsdiensten zouden abonneren.
Van een lipstick effect voor streamingsdiensten is het echter nog moeilijk spreken, omdat streamingsdiensten een recent fenomeen zijn waardoor het moeilijk is de grens te trekken tussen het lipstick effect en de nieuwsgierigheid van mensen naar nieuwe snufjes. Om te weten of streamingsdiensten bioscopen van de lipstick-troon gaan stoten, is het dus wachten op nieuwe barre tijden.