De wolf is sinds 2015 weer terug in Nederland. Veel natuurliefhebbers zijn hier dolgelukkig mee, maar er is ook een grote groep Nederlanders die de wolf liever niet had teruggezien. Dit zorgt voor grote landelijke verdeeldheid, zeker omdat er twijfel is over de effectiviteit van de maatregelen. “Dit terwijl er wel degelijk goede maatregelen zijn.”
Dode schapen
De zorgen voor veehouders zijn sterk gegroeid met de terugkomst van de wolf. Aanvallen op het vee zorgt voor veel onrust bij de boeren en hoewel er wolfwerende maatregelen zijn, is de effectiviteit hiervan onderwerp van discussie. Er zijn veel vragen over hoe boeren hun dieren het best kunnen beschermen tegen wolven, die zich over het algemeen weinig aantrekken van wat hogere hekken of andere maatregelen. Volgens BIJ12, het bureau dat schade door beschermde diersoorten, zoals de wolf, registreert, werden er in 2023 alleen al ruim 600 schapen gedood door wolven. In sommige gevallen werden de kuddes wel degelijk beschermd met wolfwerende maatregelen, maar dit bleek niet altijd genoeg.
Huidige maatregelen
In Nederland worden er op dit moment meerdere mogelijkheden aangeboden om een kudde schapen te beschermen van wolven. Dit zijn bijvoorbeeld elektrische hekken van 1.20 meter hoog of bewegende linten (fladderlinten) aan een hek om de wolf af te schrikken. Dit zijn vooral maatregelen om de wolf tegen te houden maar boeren kunnen bijvoorbeeld ook een nachthok bouwen waar de schapen ’s nachts naar toe kunnen zodat de wolf, die vooral ’s nachts actief is, niet bij de schapen kan komen. Maar deze maatregelen werken dus lang niet altijd.
De effectiviteit van de maatregelen is sterk afhankelijk van het gedrag van individuele wolven. “In veel gevallen helpen schrikdraad en fladderlinten, maar er zijn ook wolven die zich daar niets van aantrekken,” aldus van Liere, bioloog en daarnaast op zoek naar oplossingen voor een diervriendelijke manier om de wolf te weren. “Minder ervaren wolven zullen schrikken van deze maatregelen maar ervaren wolven zullen zich niet zo makkelijk gewonnen geven.”
Een wolf die niet echt bekend is met schapen als prooi zal als hij een paar witte beestjes door de wei ziet springen graag willen zien wat dat zijn. Als er dan vervolgens een hek staat waardoor zo’n wolf een schok krijgt zal zijn ervaring met schapen dus negatief zijn, hij associeert schapen met een elektrische schok en zal er dus niet meer achteraan willen. Van Liere: “Het probleem zit juist bij ervaren wolven, zij weten al hoe ‘leuk’ het is om achter een schaap aan te gaan en zullen dus minder geven om een elektrische schok, want die associëren de schok niet met schapen.”
Nieuwe maatregelen
Op dit moment zijn de meeste maatregelen bedacht om de wolven weg te houden bij de schapen, maar het lijkt veel effectiever om de wolf juist af te leren om schapen te bijten. “Hier zijn drie goede maatregelen voor bedacht” vertelt Van Liere, “Als eerste zouden boeren om de wolf weg te houden bij schapen, bij twee schapen in de kudde een hartslagmeter om kunnen doen. De hartslag verhoogt bij stress van bijvoorbeeld een wolf en dan zouden er geluiden van mensen afgespeeld kunnen worden over de weide waardoor de wolf bang wordt en afdruipt.” Zo associeert de wolf schapen met mensengeluiden en blijft hij liever weg.
Als tweede maatregel kunnen boeren een kraag omdoen bij schapen. Wolven bijten vaak in de nek en als een schaap een kraag om heeft die een elektrische schok geeft in de kiezen van een wolf zal hij het bijten van een schaap als een slechte ervaring zien en het dus niet meer snel doen.
Als laatste kunnen boeren een overleden schaap neerleggen buiten de weide en hier een misselijkmakend stofje inspuiten. Als de wolf deze vervolgens op eet zal hij het opeten van schapen associëren met misselijk worden, waardoor hij ook dit niet meer zal doen. “Met deze drie maatregelen worden alle oorzaken aangepakt die ervoor zorgen dat een wolf schapen aanvalt.” Aldus van Liere.
Politieke rem?
Waarom deze maatregelen nog niet in Nederland worden toegepast blijft ook voor Van Liere gissen: “Bepaalde partijen lijken alleen maar aan hun verkiezingsprogramma te denken, waarin staat dat ze de wolf willen afschieten. Dit terwijl er voldoende maatregelen zijn om op een diervriendelijke manier de wolf te weren.”