Toen in december 2024 een verwoestende explosie plaatsavond op de Tarwekamp in Den Haag is er definitief iets geknakt. Een dergelijke explosie leek lange tijd ondenkbaar in Nederland. Echter zijn er de afgelopen jaren in voornamelijk Rotterdam nog veel meer explosies voorgevallen, die stuk voor stuk levens overhoop hebben gehaald. Waar komt deze geweldsexplosie vandaan en waar gaat hij heen?
Alleen al in het jaar 2024 zijn er bijna driehonderd aanslagen met explosieven gepleegd in Rotterdam. Bijna elke dag is het wel ergens in de stad raak. Deze nieuwe, explosieve, trend is ingezet in begin 2022 en heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Bij de meeste aanslagen, zoals die op de Clemensstraat, is er alleen sprake van materiële schade. De voordeur, ruit of volledige gevel wordt dan opgeblazen. Echter zijn de risico’s die criminelen hiermee nemen bijzonder groot. Er is namelijk altijd een kans dat de explosie uit de hand loopt, en meer beschadigt dan alleen een voordeur. Dat bleek ook bij de ontploffing op de Tarwekamp.
Escalatie
De reden voor het plegen van een aanslag met explosieven blijkt allang niet meer voor de hand te liggen. Waar het in het begin nog ging om ‘waarschuwingen’ in het criminele circuit, gaat het nu al veel verder. In eerste instantie werden dergelijke aanslagen gezien als manier voor criminelen om elkaar af te schrikken of te intimideren. Jij betaalt je openstaande rekeningen niet? Dan blaas ik jouw voordeur op. Hiermee is de status van de bewoner van het getroffen huis gelijk duidelijk in de buurt én bij de politie. Echter zijn tegenwoordig steeds vaker ook familie-leden van de betrokken partijen het doelwit. Deze veelal onschuldige burgers raken zo betrokken bij zaken waar zij verder niks mee te maken hebben. Hierdoor raken zij mogelijk geïsoleerd in hun buurt en erger nog: getraumatiseerd voor het leven.
In de hieronder gepresenteerde tijdlijn is een aantal spraakmakende explosies in kaart gebracht. Deze vonden plaats in de periode januari 2024 en april 2025. Dit is echter nog maar het topje van de ijsberg, maar het laat zien wat voor schade en impact deze explosies kunnen aanrichten.
Uit een gesprek met een bewoner van een wijk waar een explosie plaats heeft gevonden in begin 2024, komt naar voren wat de impact is. ‘Ik ken de eigenaar van de nachtwinkel waar de explosie plaatsvond. Dan zet dat je wel aan het denken.’ De buurtbewoner, die niet bij naam genoemd wil worden, geeft aan geschrokken te zijn. De wijk waar zij al ruim twintig jaar woont is plotseling een plek waar gevels worden opgeblazen. Dit was nooit zo, en maakt dat zij een tijd lang over haar schouder heeft gekeken wanneer zij in het donker naar buiten ging. Zelfs ‘bij het uitlaten van de hond’ voelde zij de spanning.
Hoe nu verder?
Onlangs is er vanuit de Rijksoverheid op initiatief van de Rotterdamse burgemeester Carola Schouten een nieuw initiatief gestart. Het ‘Offensief tegen Explosies’ moet dienen als een nieuwe vorm van preventie en aanpak. De focus ligt hierbij op twee doelen, het verstoren van de markt in explosieven en het in kaart brengen van de gehele criminele keten. Dit is gebaseerd op een eerder initiatief van de overheid om overvallen tegen te gaan. Ervaring leert dat dergelijke initiatieven wel degelijk hun vruchten afwerpen.
Toch zet de overheid nog altijd niet hoog in. Het streven voor komend jaar is een afname van geweld met explosies van tien procent. Afgelopen jaar was er een stijging van 71 procent. Hoewel de eerste stappen nu definitief zijn gezet, is er nog veel winst te behalen op dit gebied. Het actieplan is een goede eerste stap, maar er moet nog veel gebeuren om deze geweldsexplosie definitief een halt toe te roepen.