De PVV en ophef lijken al sinds de oprichting van de partij in 2006 met elkaar verbonden. Of het nu gaat om de uitspraken van partijprominenten, controversiële standpunten of (sinds kort) beleid.
Geert Wilders in gesprek met de pers (1 juni 2009). Foto: Prolete (CC BY-SA 1.0)
De PVV is een goudmijn aan politieke ophef. Alleen al Marjolein Faber was verantwoordelijk voor ophef over een bordje dat wel of niet in een Deens asielzoekerscentrum hangt en lintjes die wel of niet uitgereikt worden. Maar ook Dion Graus, Gidi Markushouwer en Vicky Maeijer lukte het niet om uit de media weg te blijven. Toch mogen deze partijprominenten aanblijven van Geert Wilders. Hoe kan dat? De bijzondere partijstructuur, de vergevingsgezindheid van hun kiezers en de rol van de media spelen hier een belangrijke rol in.
Geen traditionele partij
‘Het belangrijkste punt van de PVV is dat het geen normale partij is,’ zegt politiek commentator Chris Aalberts. Andere partijen hebben honderden, duizenden of soms tienduizenden leden die via vergaderingen en interne verkiezingen hun invloed kunnen uitoefenen op de partij. Bij de PVV is dat anders. Geert Wilders is het enige lid. En daarmee de enige die bepaalt wie er bij de partij betrokken zijn en wat de partij uitdraagt. Er is geen interne democratie.
Niet alleen de interne vorm is anders, ook de externe communicatie verschilt. Aalberts: ‘Het enige dat de woordvoerder van Wilders doet, is de telefoon niet opnemen.’ Het zorgt voor problemen in de journalistieke praktijk. ‘Als je partij besluit niet te reageren, dan kun je dat hele verhaal van hoor en wederhoor helemaal niet doen. En dat betekent dat veel dingen uit de lucht worden gehaald. Je kan een verhaal niet hard maken.’ De PVV kiest er alleen voor om aandacht aan de ophef te geven, als ze denkt ervan te kunnen profiteren.
De media
De verhouding tussen de PVV en de media is ingewikkeld. Aan de ene kant klaagt de partij regelmatig over vermeende vijandigheid vanuit de pers. Aan de andere kant lijkt ze te profiteren van de soms oppervlakkige manier waarop de media verslag doen. Op dat laatste heeft Aalberts kritiek. In programma’s als Vandaag Inside, WNL en Nieuws van de Dag krijgen politici te vaak een podium zonder dat hen kritische vragen worden gesteld. ‘Ze laten politici leeglopen zonder tegenspraak,’ zegt hij. Hierdoor wordt een inhoudelijk debat vermeden, iets waar de PVV, volgens Aalberts, baat bij heeft.
Een voorbeeld ziet Aalberts in het ziekenhuis in Heerlen. Wanneer Wilders in een debat zegt dat het ziekenhuis open moet blijven, zonder daar financiële onderbouwing bij te geven, moeten politieke tegenstanders als Frans Timmermans uitleggen waarom dat niet zomaar kan. ‘Dat zou de journalistiek moeten doen.’
Terugkoppeling van de kiezers
‘Afgelopen verkiezing had je twee soorten kiezers bij de PVV,’ legt Aalberts uit. Enerzijds is er een harde kern van stemmers die de partij al jarenlang steunen. Voor deze groep is ophef rondom een persoon vaak geen reden om hun steun in te trekken. Anderzijds heb je stemmers die op het laatste moment naar de PVV zijn overgestapt bij gebrek aan beter. ‘Deze kiezers zullen uiteindelijk verdwijnen als de beloofde resultaten van dit kabinet uitblijven. Losse ophef hoort hier niet bij.’ Voor beide groepen is het vaak juist een bevestiging van hun wereldbeeld, waarin de gevestigde orde (en media) partijen als de PVV willen ondermijnen.
De PVV en ophef zijn dus goede vrienden. De partij kan het naar haar hand zetten als zij daar gewin in ziet. Media springen er vaak toch wel op in en kiezers zien het niet als een reden om niet te stemmen.
/
In onderstaande tijdlijn is te zien hoe Marjolein Faber haar weg naar haar ministerspost beleefde, en een voorbeeld van de ophef die partijprominenten bij de PVV kunnen veroorzaken zonder dat dit hen hindert bij het worden van minister.