Beeld: Chionowski (CC BY-SA 4.0)
Ook dit kabinet wil er weer aan: ingrijpende bezuinigingen in het hoger onderwijs. De komende jaren moeten er miljarden minder richting universiteiten en hogescholen in Nederland. Veel onderwijsinstanties nemen alvast een voorschot op de naderende financiële veranderingen en kondigden het schrappen van opleidingen de afgelopen maanden al aan. Toch is er soms hoop voor zulke verdwijnende studies.
De nieuwe onderwijsbegroting hakt er in het hoger onderwijs flink in. Waar op de ene onderwijsinstelling gekort wordt op gratis fruit, sneuvelen elders tientallen banen en worden hele opleidingen geschrapt. Protest is er alom, het Leidse College van Bestuur bestempelde de bezuinigingen al als ‘onverantwoord beleid‘. Ook Caspar van den Berg, voorzitter van Universiteiten van Nederland, vindt het “niet uit te leggen dat een land dat het vrijwel volledig van kennis moet hebben, ervoor kiest om zo hard te bezuinigen op onderwijs, onderzoek en innovatie.”
In Nederland gaat zo’n 1.7% tot 1.9% van het BBP naar het hoger onderwijs, blijkt uit cijfers van het CBS. Tegenwoordig is dat omgerekend zo’n 15 tot 18 miljard euro per jaar. Dit bedrag groeide de afgelopen vijftien jaar dan wel, hier moeten ook inflatie en extra geld dat beschikbaar zou moeten komen via het leenstelsel bij ingerekend worden.
Verdwijnende talenstudies
Dat de bezuinigingen grote gevolgen hebben, wordt overal in Nederland gemerkt. Neem bijvoorbeeld de bacheloropleiding Italiaanse Taal en Cultuur. Deze opleiding kan aan drie universiteiten in Nederland gevolgd worden: Leiden, Amsterdam en Utrecht. De Universiteit Leiden besloot om naast het stoppen met kleine talenstudies zoals Afrikaanse en Arabische studies, ook de bachelor Italiaans te laten verdwijnen. De Universiteit Leiden deed dit naar eigen zeggen, om zo andere talenstudies zoals Frans en Duits te kunnen ontzien.
In Utrecht stuitten de eerdere plannen van de universiteit om met talenstudies zoals Duits, Frans, Arabisch en Italiaans te stoppen, op verzet van de faculteitsraad. Die vindt dat dat het bestuur de plannen er met een ‘sneltreinvaart’ doorheen jaagt, en wil meer tijd om de bezuinigingen te beoordelen. De verwachting was hier echter ook dat Italiaans binnen enkele jaren van het opleidingsmenu verdwenen zou zijn.
Teruggedraaid
Toch kwam er afgelopen februari nieuws vanuit Leiden. Na lange protesten blijft de bachelor Italiaans daar toch behouden. Stephan (25) is afgestudeerd aan de Universiteit Leiden in Italiaanse Taal en Cultuur. Hij zet zijn opgedane kennis tegenwoordig in voor de vishandel met Italië. Hij zag het eventuele schrappen van de opleiding als een slechte stap. “Italiaanse Taal en Cultuur is niet een gebruikelijk, maar wel een ongelofelijk waardevol onderzoeksgebied. Nederlands is ook een studie in Italië en Nederlandse en Italiaanse universiteiten zijn daardoor met elkaar verbonden.”
Ook ziet hij een andere reden, die het voortbestaan van de bachelor belangrijk maakt. “Dagelijks ontdek ik door mijn werk weer meer connecties tussen Nederland en Italië, vooral op handelsgebied. Elke dag als ik naar mijn werk van Gouda naar IJmuiden rijd, zie ik de bloemenvelden en visbedrijven. Zeker één op de vijf visbedrijven in IJmuiden exporteert naar Italië, wij zelf maar liefst tachtig procent!”
Deze connecties staan volgens Stephan op het spel als alle Nederlandse universiteiten geen opleiding Italiaans meer zouden faciliteren. Daarom is hij blij dat de Italiaanse Taal en Cultuur, in ieder geval in Leiden, behouden blijft. Over de voortzetting van de opleiding heeft hij nog wel aanmerkingen. “Als je maar dertig studenten hebt, slaat het inderdaad nergens op om dan daarvoor zes docenten te hebben. Je zou de bachelor breder moeten trekken dan alleen het puur literaire aspect. Verbreed hem bijvoorbeeld sociologisch of economisch nog meer. Ga verder als ‘Italiaanse Taal, Cultuur & . . .’. Vul zelf maar in.”
Wie graag een expert in de Italiaanse taal en cultuur wil worden, heeft dus geluk. Voor andere opleidingen valt na dit studiejaar alsnog het doek, of wordt het aanbod flink verkleind.