Afgelopen 18 maart vierde Amsterdam feest. Het was die dag precies 125 jaar geleden dat voetbalclub Ajax werd opgericht in café Oost-Indië aan de Kalverstraat in onze hoofdstad. De club groeide uit tot de meest succesvolle voetbalvereniging van Nederland. Met 36 landstitels, vier Europa Cups en een reputatie als grondlegger van het ‘totaalvoetbal’ met spelers als Johan Cruijff is Ajax voor velen het symbool van Nederlands voetbalsucces. Toch gaat die reputatie gepaard met een tweede, hardnekkiger beeld: dat van de meest gehate club van het land. Hoe kan een club tegelijkertijd zo bemind en zo verguisd worden?
Trots en talent
Voor een groot deel van het land is Ajax een bron van trots. Dat is ook terug te zien in de gegevens van de KNVB over seizoenkaarthouders per gemeente. Ajaxsupporters zie je door het hele land en in elke provincie. Die populariteit is niet alleen te danken aan de prijzenkast maar ook aan de mensen met wie die prijzen behaald zijn. Cruijff, Van Basten, Bergkamp: het zijn geen namen maar nationale helden. Ook de voetbalfilosofie dwingt, over het algemeen, bewondering af: aanvallend, dominant en technisch.
Wat Ajax daarnaast onderscheidt, is de focus op eigen jeugd. “Ajax is een club die spelers graag opleidt vanaf jonge leeftijd,” zegt supporter Jasper Gilling, die op zesjarige leeftijd verliefd werd op de club. “Je geeft echte talenten een kans bij de club waar ze vanaf jonge leeftijd spelen. Dat vind ik mooi.” Voor hem is de manier waarop Ajax zich normaal gesproken met branie en flair presenteert dan ook niet gek. “Als je kijkt naar de afgelopen jaren, heeft Ajax in Europa gedomineerd. Ze hebben ervoor gezorgd dat Nederlandse teams weer in de Champions League en Europa League konden spelen.”
Arrogantie en afkeer
Toch is er die andere kant. Vraag in Eindhoven, Rotterdam of Utrecht naar Ajax en er zal niet vaak met een glimlach op gereageerd worden. De kritiek kan fel zijn: arrogant, verwend en sfeerloos. Het platform Ajaxshowtime wijdde al eerder een artikel aan deze haat, naar aanleiding van een top 10 oorzaken daarvoor die verscheen in het Algemeen Dagblad. Bovenaan die top 10 prijkt de inmiddels beruchte kreet: ‘WZAWZDB’, oftewel, ‘Wij Zijn Ajax Wij Zijn De Beste’. Die kreet wordt niet alleen gescandeerd maar weerspiegelt ook de houding die veel fans uitstralen. De arrogantie die daaruit spreekt, wordt door de rest van voetballend Nederland zelden gewaardeerd.
Andere veelgehoorde verwijten: Ajax is een club van ‘successupporters’, die pas aanhaken als het goed gaat en het zou oneerlijk zijn dat de Amsterdammers structureel meer geld en media-aandacht krijgen dan de rest. Ook het spelersprofiel draagt bij aan de afkeer. Ajax heeft volgens critici opvallend vaak ‘players you love to hate’ op het veld staan. Spelers als Ibrahimovic, Suárez, Jasper Cillessen of Dušan Tadić konden door hun gedrag of uitstraling buiten de hoofdstad op weinig sympathie rekenen.
Van branie naar bescheidenheid?
Opvallend is hoe Ajax zichzelf dit seizoen anders is gaan presenteren. Door de sportieve tegenslag van vorig seizoen wordt de club dit jaar gekenmerkt door minder bravoure en meer realisme. De ploeg van trainer Francesco Farioli spreekt niet over het kampioenschap en positioneert zichzelf vaak als ‘the underdog’. Het tegengestelde waar Ajax om bekend staat en dat is voor velen even wennen. Zo ook voor Gilling: “Om eerlijk te zijn vind ik het zwaar matig. Dit spel en de manier hoe Ajax zich opstelt is niet Ajax-waardig. Maar eerlijk is eerlijk: de selectie is ook slecht, dus ergens snap ik het wel. We hebben de jaren hiervoor ook wel geluk gehad met het team.”
Al blijft voor Gilling maar één ding echt belangrijk: “Zolang Ajax kampioen wordt met wat ze doen, mogen we niet klagen.”