Kale koppen, trainingspakken en rare danspasjes; allemaal kenmerken van de jeugdcultuur ‘gabber’. Wat begon als een nieuwe muziekgolf in een Rotterdamse club, groeide uit tot een landelijke beweging met eigen mode, dans, taal en mentaliteit. In dit artikel vertelt Marcel over zijn ervaringen als gabber in die tijd.
“Rotterdam had in de jaren 90 een rauw karakter”, verteld Marcel (zijn naam is om privacy redenen veranderd). “Het was heel anders dan het Rotterdam van nu, dat veelal is opgeknapt en rijk is aan hippe horeca en winkels.” Dit rauwe en industriële karakter van de stad maakte het de ideale broedplaats voor net zo’n rauwe jeugdcultuur: gabber.
Eind jaren 80 wordt housemuziek populair in Nederland. Deze muziekstroming waait over vanuit Amerika en is iets totaal vernieuwends in de uitgaansscene. Ook in Rotterdam beginnen Dj’s te experimenteren. Dj Rob, die in de nieuwe club ‘Parkzicht’ draait experimenteert met housemuziek. Door het aantal ‘beats per minute’ te verhogen ontstaat er een sneller en agressiever geluid. Een nieuwe Rotterdamse muziekstroming is geboren: hardcore.
Hardcore valt bij de jeugd flink in de smaak, net als de club Parkzicht. Marcel: “In de jaren 90 gold in veel clubs een streng deurbeleid. Als je er niet netjes genoeg uitzag lieten ze je er niet in. Dat was flink balen. Maar bij Parkzicht kon je bijwijzen van spreken in je joggingsbroek en sportschoenen naar binnen. Dat deden we dan ook”. Zo ontstaat er een nieuwe mode onder bezoekers van hardcore feesten; een trainingspak, sportschoenen eronder en een kaalgeschoren hoofd, want dat zat lekker tijdens het dansen. Met een kaal hoofd zweette je minder. Gezien de hoge snelheid van de muziek kun je je voorstellen dat de danspassen ook snel gingen en feestgangers het snel warm kregen. De trainingspakken moesten van een specifiek merk zijn: Australian, een merk wat voorheen een chique imago had en tenniskleding maakte. De schoenen moesten Nike Air Max zijn.
Gabber of zwabber?
Na een tijdje kregen de jongeren die van hardcore muziek hielden, in het weekend hardcore feesten bezochten en zich in de bijbehorende stijl kleedden een naam: gabbers. Marcel verteld dat er onder gabbers ook een naam was voor jongeren die geen echte gabbers waren, maar deden alsof. Het ging dan volgens hem om te jonge kinderen of mensen die niet echt van de muziek hielden. Deze naam was ‘zwabber’ en werd gebruikt als scheldwoord binnen de jeugdcultuur.
Veel gabbers kwamen uit arbeidersgezinnen. De feesten en de drugs waren voor hen een manier om te ontsnappen aan het geestdodende werk wat ze doordeweeks deden. In de documentaire ‘gabbers’ van de VPRO verteld een ex-gabber bijvoorbeeld dat hij op zondag al zenuwachtig was voor het feest waar hij zaterdag naartoe ging.
Behalve de muziek, drugs, sociale achtergrond en uiterlijk was er nog iets wat gabbers kenmerkte: Hakken. Dit was een speciale dansstijl bestaande uit razendsnelle, ritmische bewegingen met de voeten, waarbij de benen zich voortdurend afwisselen. De beweging is energiek, intens en vaak urenlang vol te houden. “Als je goed kon hakken verhoogde dat ook je aanzien binnen de scene”, vertelt Marcel. “Iemand die niet kon hakken noemden we een zwabber”.
Ondergang
Gabber werd steeds populairder. Maar de grove teksten en lange nummers maakten het niet geschikt om op de radio te draaien. Daardoor kwam er een variatie: happy hardcore. Deze variant werd ook onder een jonger publiek populair. Marcel “Uiteindelijk is gabber aan zijn eigen success ten onder gegaan. Ook kinderen schoren hun hoofd en er kwamen parodieën op gabber hits. Het was toen niet meer zo cool om gabber te zijn.”
Erfenis
Rond het jaar 2000 kwam gabber tot zijn eind. Dat wil zeggen; het was niet mainstream meer en gabbers verdwenen uit het straatbeeld. Toch zijn er mensen die zich nu nog steeds zo kleden en gabber feesten organiseren. Feesten als Rotterdam Rave zijn nu populair en kunnen als erfenis van de jaren 90 beschouwd worden. Op TikTok is het populair om liedjes te versnellen. Maar terug naar de gabber tijd zal het volgens Marcel niet gaan. “Dat zou ik ook niet willen, ik heb nu een serieus bestaan en daar horen drugs en feesten niet bij. Die muziek is ook ongelofelijk schadelijk voor je gehoor.”