Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2023/2024. Bachelor: International Studies
Foto: Ryan Johnson (CC BY-SA 2.0)
Het kabinet ziet af van een herinvoering van verplicht schoolzwemmen, ondanks een zorgwekkende toename van het aantal verdrinkingen in Nederland. Vooral kinderen met een niet-Europese migratieachtergrond blijken kwetsbaar.
Volgens cijfers van het CBS kwamen in 2023 98 inwoners van Nederland om het leven door accidentele verdrinking. Het merendeel van deze incidenten vond plaats in open water, zoals sloten, meren, recreatieplassen en de zee. Hoewel kinderen onder de tien relatief minder vaak verdrinken dan ouderen, blijft de zorg groot: in de afgelopen tien jaar verdronken 64 kinderen jonger dan tien jaar, waarvan ongeveer de helft van niet-Nederlandse herkomst was.
Juist die groep – kinderen uit gezinnen met een migratieachtergrond – blijkt ook het vaakst zonder zwemdiploma op te groeien. De Tweede Kamer pleitte begin 2024 daarom voor de herinvoering van schoolzwemmen, een praktijk die tot 1985 verplicht was. Kamerleden benadrukten de preventieve waarde ervan: meer veiligheid, meer gelijke kansen, en zelfs positieve bijeffecten voor de lokale zwembaden en drukbezette ouders.
Maar onderwijsexperts uitten zorgen tijdens een hoorzitting in de Kamer over de ‘stapeling’ van maatschappelijke verwachtingen binnen het onderwijs. Initiatieven als schoolmoestuinen en schoolzwemmen – hoe waardevol ook – gaan volgens hen ten koste van lestijd en verhogen de werkdruk. Er zou meer focus moeten komen op de kern van het onderwijs.
Daarom besloot het kabinet in april de herinvoering niet door te zetten. De verwachte kosten van 145 miljoen euro per jaar en de toenemende druk op het onderwijs wogen zwaarder. Staatssecretaris Karremans stemde met de onderwijsexperts in dat scholen zich primair moeten richten op basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen – vakken waarin Nederlandse scholieren de afgelopen jaren achterstand hebben opgelopen.
De cijfers blijven echter confronterend. Niet alleen neemt het aantal verdrinkingen toe, ook blijkt dat gemeentelijke regelingen voor zwemles vaak slecht toegankelijk zijn voor de gezinnen die ze het hardst nodig hebben. Het kabinet zegt gemeenten hierop te willen aanspreken, met name op de zichtbaarheid en vindbaarheid van deze hulp.
“Elke verdrinking is er één te veel.”
Eric Brokmeier, Reddingsbrigade Nederland
“Zeer zorgwekkend,” noemt Eric Brokmeier, woordvoerder van Reddingsbrigade Nederland, de stijgende cijfers. “Elke verdrinking is er één te veel.” De Reddingsbrigade verzorgt zwemlessen om kinderen zelfredzaam te maken in het water en voert voorlichtingscampagnes over de risico’s van open water. Volgens Brokmeier zijn kinderen uit niet-Europese migratiegezinnen extra kwetsbaar: “Als je ouders en grootouders niet kunnen zwemmen, is het minder vanzelfsprekend om zelf op zwemles te gaan.”
De organisatie werkt aan meertalige voorlichtingsmaterialen en zoekt samenwerking met gemeenten om deze groep beter te bereiken. Het besluit van het kabinet om schoolzwemmen niet verplicht te stellen, noemt Brokmeier “jammer, maar begrijpelijk”. Brokmeier ziet in dat het voor scholen een uitdaging is om zwemlessen te organiseren: er is een tekort aan zwembaden, en vervoer en begeleiding zijn lastig te regelen. “Het is belangrijk dat iedereen in Nederland over basale zwemvaardigheden beschikt. Hoe dat gebeurt, is minder relevant – als het maar gebeurt.”
Volgens Brokmeier zijn er voldoende alternatieve maatregelen om verdrinkingen te voorkomen. Hij juicht het toe dat het kabinet met gemeenten in gesprek wil. De Reddingsbrigade is zelf al in overleg met lokale overheden en belangenorganisaties ter voorbereiding op het strandseizoen. Meertalige waarschuwingsborden op het strand kunnen volgens hem al een wereld van verschil maken.
Hoewel verplicht schoolzwemmen voorlopig van tafel is, blijft de urgentie onverminderd groot. De cijfers spreken voor zich: kinderen zonder zwemdiploma, vaak met een migratieachtergrond, lopen significant meer risico. Zolang structurele oplossingen zoals schoolzwemmen te duur of te complex zijn, rust de verantwoordelijkheid voor nu op de schouders van ouders en gemeenten.
