De strijd over Oekraïne wordt niet alleen op het slagveld gevoerd, maar ook in de diplomatieke arena. De Verenigde Staten beweert de grootse geldschieter te zijn, terwijl cijfers aantonen dat EU in totaal meer bijdraagt. Ondertussen lopen de spanning tussen Washington en Brussel op. Europa wordt gedwongen om na te denken over een toekomst zonder Amerikaanse steun. Maar wie draagt nu écht de zwaarste last?
De steun aan Oekraïne zorgt voor steeds meer spanningen op het wereldtoneel. De Verenigde Staten claimt de grootste financier te zijn van de oorlogsinspanningen van Oekraïne, terwijl Europa niet genoeg zijn best zou doen. Deze spanningen kwam onlangs tot uiting in een verhitte discussie tussen president van de Verenigde Staten Donald Trump en de president van Oekraïne Volodymyr Zelensky op nationale tv. Trump klaagde dat de VS miljarden aan steun biedt, maar dat Zelensky nauwelijks dankbaarheid toonde. Zelensky reageerde fel door te stellen dat Oekraïne vecht voor de democratie en dat de steun van VS niet alleen een gunst is, maar ook in het eigen belang van de VS.
Vooral de Republikeinse partij in de VS met hun leider Donald Trump zetten vraagtekens bij de miljardensteun en vraagt zich af waarom EU niet meer doet. Maar kloppen deze beweringen wel? Uit recente cijfers blijkt dat de Europese Unie en haar lidstaten in totaal zelfs meer hebben bijgedragen dan de VS. Dit zet de discussie over de verdeling van de steun voor Oekraïne in een nieuwe daglicht en roept het de vraag op: wie betaald er nu echt de oorlog in Oekraïne?
Kijkend naar de absolute bijdragen lijkt VS inderdaad een groot deel van de steun voor Oekraïne te financieren. Sinds het begin van de oorlog heeft de VS meer dan 114 miljard euro aan militaire, economisch en humanitaire steun toegezegd. De EU commissie en haar lidstaten hebben gezamenlijk ruim 116,8 miljard euro bijgedragen. Dit verschil lijkt klein, maar wanneer de cijfers worden afgezet tegen het bruto nationaal product (BNP) van alle landen ontstaat er een ander beeld. “BNP is heel belangrijk. BNP laat de echte waarde van het geld zien. Het Bruto Nationaal Product (BNP) omvat alle inkomsten die door staatsburgers van een land worden verdiend, zowel binnen als buiten de landsgrenzen.” zegt econoom Tamara Koomen. Koomen werkt al een paar jaar in de financiële wereld en is voor haar werk nu in New York om zo de VS en zijn economie beter te begrijpen.
Uit cijfers van het Kiel instituut van Wereld Economie blijkt dat de VS veel minder diep in de Budel tast dan sommige Europese landen. In de grafiek hieronder staan verschillende landen gesorteerd op hoeveel procent van hun BNP ze uitgeven aan steun in Oekraïne. Landen zoals Noorwegen, Estland en Denemarken betalen in verhouding met hun BNP aanzienlijk meer, dan bijvoorbeeld de VS. “Als Amerika $100.000 aan Oekraïne geeft en Nederland hetzelfde doet lijkt het alsof ze zich met dezelfde mate inzetten maar Nederland moet dieper in de buidel tasten dan de VS. Dit komt door het verschil in BNP” zegt Koomen. Dit ondermijnt de Amerikaanse kritiek dat Europa te weinig zou bijdragen.
De discussie over Oekraïne legt ook bredere geopolitieke spanningen bloot. De EU is zich steeds bewuster van haar afhankelijkheid van de VS, zowel economisch als militair. De recente uitspraken van Donald Trump waarin hij suggereerde NAVO-landen niet te zullen beschermen als de landen niet voldoen aan de financiële bijdragen zetten extra druk op de EU om meer verantwoordelijkheid te nemen.
Als reactie hierop zijn Europese landen bezig hun defensie-inspanningen op te scholen en gezamenlijke initiatieven te versterken. De Europese Vredesfaciliteit, dit is een fonds waarmee EU wapens en militaire steun aan Oekraïne financiert, wordt uitgebreid. Ook de recente goedkeuring van een Europees steunpakket van 50 miljard euro voor Oekraïne laat zien dat Europa niet achterover wil leunen en wachten op Amerikaanse goedkeuring. In plaats daarvan werkt het continent samen aan een strategie waarbij het minder afhankelijk wordt van de VS.