Naar de bibliotheek voor een boek? Wat ouderwets! In een tijd waarin digitalisering en technologische innovaties ons dagelijks leven domineren, verandert de bibliotheek mee. Waar de bibliotheek vroeger vooral een plek was waar mensen boeken leenden en lazen, heeft het zich ontwikkeld tot een veelzijdige plek waar mensen leren, hulp krijgen en tot rust kunnen komen.
De traditionele rol van de bibliotheek als opslagplaats voor boeken is drastisch veranderd. Tegenwoordig is de bibliotheek steeds meer een platform waar kennis wordt gedeeld in diverse vormen. Naast fysieke boeken en tijdschriften bieden bibliotheken digitale collecties, online databanken en e-books aan. Hiermee spelen ze in op de veranderende leesgewoonten en technologische vooruitgang.
Digitale vaardigheden
De samenleving verwacht daarnaast steeds meer digitale vaardigheden van mensen. Veel overheidsdiensten, zoals belastingaangifte en het aanvragen van een paspoort, worden online geregeld. Bij ruim tachtig procent van de Nederlanders zijn de basisvaardigheden op dit gebied op orde. Toch blijft er toch nog een groep, met name ouderen, die moeite heeft met internetgebruik. Daarom geven bibliotheken cursussen en workshops over onder andere digitale vaardigheden, taalontwikkeling en mediawijsheid. Deze taken zijn ook opgenomen in het Bibliotheekconvenant van 2024-2027. Ook bij de bibliotheek Aan de Vliet, met vestigingen in Leidschendam-Voorburg en Rijswijk, is er een Informatiepunt Digitale Overheid (IDO). Renske Kaaijk werkt hier als bibliotheekmedewerker en vertelt: ‘Mensen komen sowieso wel aan de balie met hun telefoon als ze vragen hebben, maar het IDO-spreekuur is er ook om mensen zelf echt vaardiger te maken.’ De bibliotheken nemen zo een belangrijke rol in bij het bestrijden van laaggeletterdheid en digitale uitsluiting.
Daarnaast helpt de bibliotheek in het bestrijden van desinformatie. In een tijdperk waarin fake news en online misleiding een groot probleem vormen, voorzien bibliotheken bezoekers van de tools en vaardigheden om kritisch met informatie om te gaan. Door mediawijsheid en fact-checking workshops aan te bieden, helpt de bibliotheek burgers om bewust en geïnformeerd keuzes te maken.
Een sociale ontmoetingsplek
Wie de bibliotheek binnenloopt, ziet niet alleen informatiepunten en boekenkasten, maar vaak ook een koffiehoekje, zitzakken, en een spelletjestafel. In de afgelopen jaren is de bibliotheek uitgegroeid tot een sociale hub. In veel steden en dorpen zijn bibliotheken laagdrempelige ontmoetingsplaatsen waar mensen samenkomen, studeren en werken. Dit wordt versterkt door de inrichting van flexibele werkplekken, studieplekken en gemeenschapsruimtes waar bezoekers in alle rust kunnen samenwerken.
Daarnaast probeert de bibliotheek een steentje bij te dragen in sociale inclusie. Ze biedt een veilige en toegankelijke ruimte voor mensen van diverse achtergronden, ongeacht hun opleidingsniveau of sociaaleconomische status. Door initiatieven zoals taalmaatjes, inburgeringscursussen en activiteiten voor ouderen draagt de bibliotheek bij aan de sociale cohesie en helpt ze kwetsbare groepen om actief deel te nemen aan de maatschappij. ‘Om de drempel zo laag mogelijk te houden hoeven deze mensen zich niet aan te melden, maar kunnen ze gewoon bij onze bijeenkomsten aansluiten’, vertelt Kaaijk.
De bibliotheek van de toekomst
De afgelopen jaren is het ledenaantal van openbare bibliotheken langzaam toegenomen. Dit komt onder andere doordat het in 2022 wettelijk is vastgelegd dat iedereen tot en met 18 jaar gratis lid mag worden. Daarnaast bieden steeds meer bibliotheken jongeren ook na hun achttiende korting of een gratis lidmaatschap aan.
De bibliotheek is niet langer slechts een plek waar boeken worden uitgeleend; ze is geëvolueerd tot een multifunctioneel kenniscentrum en sociale ontmoetingsplek. Kaaijk is blij met deze plek die de bibliotheek steeds meer inneemt: ‘Juist door het gemakkelijke persoonlijke contact en goede vindbaarheid in de stad is de bibliotheek een goede plek waar mensen als eerste met hun vragen terecht kunnen’. Zo probeert de bibliotheek een waardevolle bijdrage te leveren aan de maatschappij. Of het nu gaat om educatie, sociale inclusie of technologische innovatie, de bibliotheek hoopt zo een baken van kennis en ontwikkeling te blijven in een steeds veranderende wereld.