De laatste jaren lijkt het er steeds meer over te gaan: ‘iedereen lijkt opeens wel ADHD te hebben’. Maar hoe zit dat nou eigenlijk? Is er echt een onnodige toenamen aan diagnoses? En hoe verschilt dat dan tussen mannen en vrouwen?
In m’n omgeving zie ik het ook steeds vaker, velen lijken wel te speculeren dat ze óók ADHD hebben. Het zou een goede verklaring zijn van hun korte aandachtsspan, chaotische werkwijze, en andere denkwijze kunnen zijn. Het valt me op dat dit voornamelijk een gespreksonderwerp is bij vrouwelijke en non-binaire vrienden. Maar hoe zit dat dan? Hoe kan het dat de ADHD anders en later opgemerkt bij vrouwen?
PsyQ, een ggz-instelling, beschrijft dat ADHD bij vrouwen moeizamer wordt opgemerkt. Zo schrijven op hun website dat ‘dit komt omdat ADHD bij vrouwen onbekender was bij professionals en de huisarts, omdat vrouwen vaker angst en depressie hebben naast ADHD en mannen vaker gedragsproblemen (en dat valt meer op)’.
In een interview met kennisplatform De Jonge Psychiater, stelt professor Dr. Sandra Kooij dat ‘ADHD bij vrouwen vaker het inattente type is. Die worden vaker gemist omdat ze niet de tomboy zijn zoals het drukke of agressieve jongetje. Ze zijn meer introvert, somber, angstig, twijfelzuchtig en hebben premenstruele stemmingsklachten. Ze kunnen zichzelf niet goed organiseren; of zijn gefrustreerd omdat ze echt wel wat kunnen, maar het er maar niet uitkomt.’
Om dit verschil te verklaren en onderzoeken, interviewde ik 24tig jarige student Eliza. Nog geen vijf maanden geleden kreeg zij, na jaren lange behandeling bij de psycholoog, dan ook eindelijk een verklaring: ze heeft ADHD.
Invloed van een (on)gediagnosticeerde ADHD
Zelf zegt ze ‘het voelde altijd alsof er iets anders was, nu weet ik het eindelijk’. De diagnose heeft veel losgemaakt: bij haarzelf, maar ook het gezin. Voor haarzelf nam opeens de druk een heel stuk af. Ze kwam er zo achter dat het ‘niet aan mij ligt, het ligt aan m’n ADHD, m’n hoofd werkt gewoon wat anders’.
Dit is een veel voorkomend thema bij de onderzoeken rondom ADHD. Ggz-instelling PsyQ stelt dat het minder aantal diagnoses bij vrouwen onderander te verklaren is door ‘hun maatschappelijke opvoeding en socialisering’. Dit wordt ook wel ‘maskeren’ genoemd. Dit houdt in dat de persoon zich leert aanpassen op een omgeving en/ of andere, om zo niet te opvallen. Eliza herkent dit ook bij zichzelf. Zo stelt ze dat ze ‘niet wilde opvallen in de klas’.
Dit was ook veel te merken thuis. Zijzelf en haar jongere broertje werden dan ook heel anders behandeld. Zo vertelt ze het volgende: ‘m’n moeder is wel altijd veel gerelaxte geweest naar hem: misschien omdat hij jonger was, maar misschien omdat hij een jongetje was. Bij hem was het altijd heel normaal, ik moest altijd de beste zijn’.
Embed from Getty ImagesDe reactie na de ADHD diagnose
De diagnose maakte daarom ook veel los. Sinds haar diagnose heeft ze daarom ook veel geleerd over hoe ze beter in harmonie mét haar brein kan werken, al is dit nog altijd een moeizaam en voortdurend process. Zo vertelt ze me dat ze ‘het leven nu ziet via de ADHD lens’. Hierdoor leert ze anders met zichzelf om te gaan. ‘Het maakt het allemaal iets gemakkelijker. Ik ben nu ook veel minder hard naar mezelf’, zegt ze dan ook.
De ADHD reageert op de vele prikkels. Dit komt doordat, bij mensen met ADHD, de prefrontale cortex onderontwikkeld is waardoor zulke prikkels heftiger binnen komen en lastiger te negeren zijn. Dit veroorzaakt dan onderander ook de snelle afleiding en overprikkeling.
Eliza merkt dit zelf ook. Zo vertelt ze dat ze ‘moeite heeft met het inschatten van de tijd, vergeetachtig is, het lastig is deadlines te behalen, en de concentratie lastig vast te houden is’.
Wel is ze, zoals hier boven al genoemd, bezig zichzelf maniertjes aan te leren om hier beter mee om te gaan. Zo vertelt ze dat ze bewuster met de omgeving omgaat, dit is ook te zien in de kaart hieronder. Zo stelt ze dat ‘het park altijd een fijne plek is om tot rust te komen’. Maar ook op andere plekken, zoals de collegezalen en supermarkten, gedraagt ze zich anders dan mede-mensen. Zo zegt ze dat ‘ik altijd aan het meeschrijven ben in de college zalen. Ook als ik de presentaties later nog terugkrijg. Anders kan ik simpelweg m’n aandacht er niet bijhouden.’