Europa is de afgelopen jaren meermaals slachtoffer geworden van een terroristische aanslag, wat ervoor heeft gezorgd dat instanties en overheden alerter moeten optreden als het gaat om contraterrorisme. In Nederland wordt daarom de kans op terroristische aanslagen ingeschat met behulp van een systeem van vijf dreigingsniveaus. Maar wat houden deze niveaus in en wat vertellen ze over de veiligheid in ons land?
De Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) bepaalt twee keer per jaar op basis van informatie vanuit inlichtingendiensten in binnen- en buitenland, de politie, Nederlandse ambassades, en open bronnen zoals media en internet wat het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) is. Dit halfjaarlijkse rapport wordt vervolgens vertaald in een van de vijf dreigingsniveaus dat vanaf dat moment geldt in Nederland:
Niveau 1. Minimale dreiging: niet waarschijnlijk dat er een terroristische aanslag plaatsvindt
Niveau 2. Beperkte dreiging: er bestaat een kleine kans op een terroristische aanslag
Niveau 3. Aanzienlijke dreiging: een terroristische aanslag is voorspelbaar
Niveau 4. Substantiële dreiging: er is een reële kans op een terroristische aanslag
Niveau 5. Kritieke dreiging: een terroristische aanslag is op handen
Dit model is in 2005 geïntroduceerd en bestond destijds uit vier niveaus in plaats van vijf. In 2016 is besloten om een extra niveau toe te voegen om een beter beeld te kunnen schetsen van de situatie in Nederland, nadat andere (Westerse) landen opgeschrikt werden door aanslagen. De NCTV besluit dus elk halfjaar het dreigingsniveau, maar in extreme gevallen kan niveau 5 ook per direct geactiveerd worden. Niveau 5 kan hiermee voor een beperkte tijd worden afgekondigd en bovendien voor een specifiek deel van Nederland worden geactiveerd. De enige keer dat dit gebeurde, was op maandag 18 maart 2019, nadat de tramaanslag in Utrecht had plaatsgevonden.
Wat is het huidige dreigingsniveau in Nederland? En vanuit welke ‘hoek’ komt deze dreiging?
De laatste jaren geldt dreigingsniveau 4 in Nederland, en dat is afgelopen december wederom aangekondigd door de NCTV – Pieter-Jaap Aalbersberg. In het laatste rapport stelde hij dat we ondanks de geopolitieke spanningen in onder andere Oekraïne en het Midden-Oosten niet moeten vergeten dat de terroristische dreiging in Nederland nog steeds substantieel blijft. “Onder meer door de aanhoudende hoge dreiging vanuit het jihadisme en een toenemende online radicalisering onder jongeren, die vatbaar zijn voor zowel jihadistische als rechts-extremistische ideologieën”, aldus Aalbersberg. Naast de aanhoudende dreiging vanuit het jihadisme en rechts-extremisme ontstaat er ook een relatief nieuwe dreiging in Nederland. Deze dreiging komt vanuit de zogeheten soevereinen. Dit zijn personen die geloven dat de Nederlandse overheid geen legitieme macht over hen uitoefent, en daarom de regels en wetten in Nederland niet willen naleven.
Komt er dan een terroristische aanslag in Nederland?
Die kans is er, vanwege het huidige dreigingsniveau 4. Dan is er een realistische kans op een aanslag, maar zijn er geen duidelijke aanwijzingen dat er ook een zal plaatsvinden. Een politiemedewerker bij het Regionaal Service Centrum laat weten dat het van belang is dat burgers naar 0900-8844 moeten bellen als men een vermoeden heeft van terrorisme. “Als je het idee hebt dat iemand radicaliseert of mogelijk terroristische motieven heeft, neem dan voor de zekerheid contact op met de politie. Wij zullen vervolgens uitzoeken of er daadwerkelijk wat aan de hand is, of dat het loos alarm blijkt te zijn”, aldus de politiemedewerker. “En op het moment dat een burger zeker weet dat iemand bezig is met terrorisme, is het van groot belang om gelijk 112 te bellen, zodat er direct ingegrepen kan worden.”