Er bestaat veel discussie rondom deelname aan het Eurovisie Songfestival dit jaar, door escalatie van de oorlog tussen Israël en Palestina. Zo verschijnen er meerdere berichten in de media die spreken over een boycot van Israël bij het festival. Uit onderzoek onder het RTL Nieuwspanel blijkt dat ruim de helft (53%) van de deelnemers vindt dat Israël dit jaar moet worden uitgesloten. Maar sinds wanneer tellen geopolitieke spanningen mee bij het evenement? Begon het niet als een groot feest om muziek overal op de wereld te vieren?

Volgens organisatoren van het Eurovisie Songfestival kan Israël gewoon meedoen aan het festival dit jaar. “Het festival is een niet-politiek muziekevenement. Het is geen wedstrijd tussen regeringen”, verklaarde de directeur-generaal van de European Broadcasting Union (EBU), Noel Curran, twee maanden geleden.

Ook het hoofd van de Nederlandse songfestivaldelegatie, Twan van de Nieuwenhuijzen, sluit zich hierbij aan. In een artikel van Het Parool laat hij weten dat hij de situatie in Gaza ‘afschuwelijk’ vindt, maar ‘het wel allemaal politiek is’ en volgens hem staat het Songfestival daar niet voor. “We richten ons op muziek en amusement. Dat is wat we doen.”

Eurovisie: een evolutie van meer dan muziek
Sinds zijn bescheiden begin in 1956 heeft het Eurovisie Songfestival zich ontwikkeld tot één van ‘s werelds meest geliefde en bekeken muziekfestivals. Van de allereerste uitzending, tot de spraakmakende overwinning van de nog altijd wereldbekende groep ABBA in 1974, en van de politieke controverses tot de meest glansrijke optredens met prachtige decors en kostuums. De tijdlijn hieronder geeft enkele belangrijke edities weer van het festival door de jaren heen.

Ondanks bovenstaande uitspraken van Songfestival-experts Noel Curran en Twan van de Nieuwenhuijzen, biedt het Eurovisie Songfestival met zijn kleurrijke geschiedenis niet alleen een podium voor muzikale kunstenaars, maar fungeert het festival de laatste decennia wel degelijk steeds vaker als spiegel van geopolitieke spanningen.

Volgens Nederlands joods schrijver (en songfestivalfan) Maurits de Bruijn was tijdens de editie van het festival in 2022 maar al wat aandacht voor de oorlog in Oekraïne. “Je zag het terug in de blauw-gele kleuren van het decor en zelfs in de jurken van de presentatoren”. Rusland werd dat jaar wel gediskwalificeerd door de EBU. De Bruijn geeft in een interview met NPO 3 dan ook aan het niet eens te zijn met de ‘zwakke’ uitspraken van Curran omtrent de deelname van Israël.

Een kaart van muzikale triomfen
Naast de tijdlijn biedt deze interactieve kaart een visuele reis door de landen die het Eurovisie Songfestival hebben weten te veroveren. Van de mediterrane kusten van Spanje tot de besneeuwde vlaktes van Oekraïne, elk winnend land kent zijn eigen verhaal. Op deze kaart wordt beknopt de geschiedenis van hun successen weergegeven, inclusief het aantal overwinningen en de bijbehorende jaartallen.

In gesprek met Eurovisie-expert en superfan, Frits Huffnagel, blikken we terug op zijn favoriete momenten van de show en werpt hij licht op diepere betekenissen achter het festival. Zijn hoogtepunt? “Simpel, het Eurovisie Songfestival in 2019 natuurlijk, waar Duncan Laurence in Tel Aviv won met ‘Arcade’. Het was zo gaaf om daarbij te zijn”.

Terwijl de kaart zich vult met kleurrijke pinnen die de overwinnende landen markeren, met volgens Huffnagel zowel ‘pareltjes als vreselijk inzendingen’, staat het Eurovisie Songfestival volgens hem voor veel meer dan de winst binnenslepen.

“Muziek verbroedert. Als kind vond ik het al fantastisch op tot zo laat op te blijven en met het hele gezin naar de show te kijken. Je kan thuis voor de buis meedoen en samen de muziek en de artiesten beoordelen. Eigenlijk doen we met 180 miljoen mensen tegelijk mee.”

Een eeuwigdurende melodie
Terwijl het Eurovisie Songfestival blijft evolueren en zich aanpast aan de veranderende tijden, blijft volgens Huffnagel één ding constant: zijn vermogen om mensen samen te brengen door middel van muziek. “Ja, door de jaren heen hebben politieke ontwikkelingen een steeds grotere rol gekregen binnen het Eurovisie Songfestival, dat klopt. Toch denk ik dat we zo min mogelijk aan het festival moeten veranderen. Het brengt mensen samen. En dat is nu net het belangrijkste aspect van het evenement.”

Dus of het nu gaat om de soms wat eigenaardige acts, het verkennen van je nieuwe favoriete nummers of het samen hangen op de bank, het Eurovisie Songfestival blijft een onuitwisbaar hoofdstuk in de muzikale geschiedenis van Europa en daarbuiten. Ondanks zijn evolutie van een puur muzikaal evenement in 1956, naar een platform met presentatoren in blauw-gele jurken als eerbetoon, blijft de boodschap van het festival volgens Huffnagel onveranderd. “Iedereen is anders, maar muziek is voor iedereen. United by Music”.