‘Blauw, wit, groen, rood dat is de vlag van de Molukse kinderen’

Op 23 mei 1977 vertrekt de intercity Assen-Groningen geheel volgens dienstregeling. Wat de passagiers op dat moment nog niet weten is dat de trein nooit de eindbestemming zal bereiken. Het is negen uur s’ochtends, de intercity is ter hoogte van het dorp De Punt, terwijl er plotseling aan de noodrem getrokken wordt. De trein werd gekaapt door negen Molukkers die in Assen met wapens aan boord waren gegaan. Een aantal mazzelaars, waaronder de machinist en de conducteur mochten gaan, de overige passagiers werden gegijzeld.

Dit was niet de enige actie die ontevreden Molukkers hebben ondernomen, tegelijkertijd was er een gijzeling aan de hand op een lagere school in Bovensmilde. Ook was er al eerder een treinkaping geweest bij Wijster. Deze acties hadden een samenhangend thema: ontevreden Molukkers. Maar waarom waren zij ontevreden?

Ontevredenheid

In 1949 wordt de Republiek Indonesië onafhankelijk. Niet iedereen was hier blij mee. De Republiek der Zuid-Molukken (RMS) werd op 25 april 1950 uitgeroepen. Na het einde van Nederlands-Indië zijn veel Zuid-Molukkers naar Nederland gebracht. Velen van hen waren werkzaam als soldaat in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Anderen waren werkzaam bij de Koninklijke Marine. In juli 1950 wordt de KNIL opgeheven. Nu moesten de soldaten kiezen tussen aansluiten bij het Indonesische leger of demobilisatie. Daarom waren de militairen en hun gezinnen niet meer veilig in Indonesië. In 1951 zijn veel Zuid-Molukkers daarom ook naar Nederland gekomen met de belofte dat zij ooit weer naar huis mochten. Bij de aankomst in Nederland worden de voormalige KNIL-militairen ontslagen. De ruim 12.500 personen die naar Nederland kwamen, werden tijdelijk in kampen geplaatst. Een aantal jaar later (1962) kwam er nog een groep Molukkers naar Nederland. Dit gebeurde doordat er een overdacht was van Nederlands-Nieuws-Guinea aan Indonesië.

Vijfentwintig jaar later probeerde de jongere generaties het heft in eigen handen te nemen, want hun families zaten nog steeds in de kampen en konden nog steeds niet naar huis. Deze acties waren dus methoden om nieuw licht te schijnen op de situatie van de Molukkers. Een aantal jaar daarvoor, in 1970, maakte de Nederlandse overheid officieel bekent dat zij fout zaten en dat zij niet zo lang hadden moeten volhouden dat de Molukkers uiteindelijk naar huis konden.

Nieuwe generaties

Ondertussen ontstond er een nieuwe generatie Molukkers. Geboren en getogen in Nederland, maar opgezadeld met de droom van hun ouders: RMS. Deze jongeren hadden een andere blik op de situatie dan hun ouders. Dat blijkt ook uit het dalende geboortecijfer per vrouw (CBS, 2020). De Molukse vrouwen werden beïnvloed door Nederlandse opvattingen over gezinsplanning. Toch is het ook te merken dat de Molukse gemeenschap enigszins geïsoleerd was van de Nederlandse samenleving. Ze leefden in aparte wijken en waren erg op zichzelf gericht.

Inmiddels wonen de Molukkers meer verspreid over Nederland, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Ongeveer één derde woont buiten de Molukse wijken. Deze cijfers zijn afgenomen onder de Molukse migranten, hun kinderen en kleinkinderen in 2018. Velen van hen vieren nog steeds RMS-dag. Afgelopen week, 25 april, was er weer een herdenking. Deze dag wordt ook wel proclamatie dag genoemd. Het is dit jaar inmiddels alweer 74 jaar geleden dat Republik Maluku Selatan (RMS) werd uitgeroepen op Ambon. Het is een dag waarbij velen stil staan bij het verleden. Het RMS-bestuur is vandaag de dag nog steeds actief in Nederland. Ondertussen bestaat de gehele RMS-leiding uit Molukkers in ballingschap. Voorheen hebben zij aandacht gevraagd voor hun zaak via het steunen van activistische Molukse jongeren, zoals de jongeren die de treinkaping in 1977 hadden gepleegd.

Einde Treinkaping De Punt

Midden in de nacht van vrijdag 10 juni op zaterdag 11 juni (1977), kwam de BBE Krijgsmacht samen met de Koninklijke Luchtmacht in actie. Na bijna twee weken gegijzeld te worden, was er eindelijk een kans op bevrijding. Toch heeft niet iedereen het gered. De bestorming van de gekaapte trein bij het dorp De Punt koste twee gegijzelden en zes kapers het leven.

Geschreven door: Jelysa de Klerk