Trigger warning: dit artikel bevat content en verhalen over seksueel geweld

Op 19 maart 2024 was het zover: de Eerste Kamer nam de Wet seksuele misdrijven aan. Deze wet stelt slachtoffers in staat aangifte te kunnen doen wanneer zij gedwongen worden tot seks. Daarnaast zijn in deze wet seksuele intimidatie in het openbaar en seksueel getinte berichten naar kinderen sturen ook strafbaar. Daarentegen kwam de wet niet zonder slag of stoot tot stand.

De Rijksoverheid geeft aan dat het strafbaar is wanneer duidelijk was dat het slachtoffer het seksuele contact niet wilde – en de dader hier toch mee doorging. Het ontbreken van wederzijdse instemming is dus genoeg voor slachtoffers om aangifte te doen. Niet alleen dwang en geweld staan dan centraal, maar toestemming is evenmin zo belangrijk. Voor veel slachtoffers voelt dit als erkenning. Ook voor Roos**: “Het zorgt ervoor dat iemands ‘nee’ niet genegeerd mag worden. En dat het jouw schuld is wanneer je daar geen gehoor aan geeft; niet de schuld van het slachtoffer. Na lange tijd is de wet nu dus eindelijk aangenomen.”

Onderzoek naar slachtoffers

Door I&O Research is onderzoek gedaan hoe Nederlanders aankijken tegenover verkrachting en de wetgeving hiervan. Hier komt naar voren dat 7,5% van alle Nederlanders (vanaf de 16 jaar) aangeeft verkracht te zijn geweest. Daarbij is het noodzakelijk om te benadrukken dat ook mannen slachtoffers zijn van verkrachting. 

Seksueel geweld vaak door bekenden

Seksueel geweld gebeurt merendeel door bekenden van het slachtoffer, meldt het Reformatorisch Meldpunt. Roos: “Het was binnen een vorige relatie. Ik sliep en kan achteraf bijna met zekerheid zeggen gedrogeerd te zijn geweest. Nooit heb ik namelijk zo vast geslapen. Maar de volgende ochtend deed hij er enorm lacherig over mij maar niet wakker te hebben gekregen na zijn vele pogingen. Hij had zin in seks en ging daarom met zijn vingers langs mijn lichaam, borsten, heupen en de binnenkant van mijn bovenbenen. Als eindstation drong hij zich binnen in mijn lichaam. Hij snapte na mijn boze reactie maar niet dat dit niet kon: ‘Ik ben jouw vriend. Moet ik jou dan altijd wakker maken wanneer ik zin heb?’ Ja, dat moet. Ik was verre van in staat mijn toestemming te geven. Dat wist hij. Later veranderde hij zijn verhaal en ontkende hij. Maar in mijn lichaam voelde ik het. Niet voor alleen toen, maar zelfs nu nog. Sindsdien heb ik moeite met de aanrakingen van een ander, samen slapen en vertrouwen. Ik kan alleen nooit met zekerheid zeggen wat er echt gebeurd is. Het zal altijd zijn woord tegen het mijne zijn.”

Erkenning door sociale media

Verkrachting en aanranding zijn al daarentegen eeuwenlang een fenomeen, schrijft master studente Rechten Elise Vandaele in haar scriptie. Zo gebeurde dat ook in de oudheid en zo gebeurt het nu nog steeds. Het was daarentegen de #MeToo beweging dat zorgde voor meer bekendmaking van het probleem. Slachtoffers deelden massaal en wereldwijd hun ervaringen op sociale media met de hashtag #MeToo. Het wakkerde gesprekken aan en maakte de maatschappij bewust. Zo kwam AmnestyInternational met de LetsTalkAboutYes campagne.

Het feit dat deze gesprekken steeds meer op gang kwamen, heeft voor Roos ook een positieve invloed gehad. “Het was toentertijd een automatische gespreksopener. Hierdoor begreep ik mijn verhaal beter en wat het met me deed.”

Impact BOOS

Seksuele intimidatie en seksueel geweld blijven vaak achter gesloten deuren. Slachtoffers durven zich er niet altijd voor uit te spreken, ondanks de erkenning. Er komen veel gevoelens van schaamte, verdriet en pijn op. Dit gold ook voor Roos, maar; “mezelf openstellen gaf me ergens ook rust. Alsof ik het nu beter kan afsluiten.”

De BOOS uitzending over The Voice heeft hierin veel Nederlanders ook een zetje in de rug gegeven het gesprek te openen. Niet alleen op X, maar ook op straat. Men ging demonstreren: de wet van seksuele misdrijven moest volgens hen anders. Niet alleen geweld en dwang horen bij verkrachting. Ook het gebrek aan toestemming hoort hierbij. Ruim twee jaar later is de wet er. Vanaf 1 juli 2024 zal deze ingaan. ‘Nee’ is ‘nee’ en alleen een duidelijke ‘ja’ is ‘ja’.

** Roos is een pseudoniem. De echte naam is bekend bij de redactie.