Steeds minder Nederlanders voelen zich nog aangetrokken tot het geloof. Uit het onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat in het jaar 2019 ongeveer 46 procent van de bevolking van 15 jaar en ouder zichzelf tot een religieuze gemeenschap rekende. In het jaar 2022 daalde dit naar 43 procent. Hoewel de religieuze betrokkenheid gestaag afneemt, ervaren jongeren juist een sterkere verbondenheid met het geloof en groeit hun religieuze interesse. Hoe zijn deze ontwikkelingen te verklaren en hoe ziet het religieuze landschap er in Nederland uit?
De afname van de religieuze betrokkenheid begon zich aan het eind van de jaren zestig af te tekenen. Op dat moment begonnen er scheuren te ontstaan in het verzuilde landschap. Nederlanders keken verder dan de oude en vertrouwde zuil en begonnen eigen keuzes te maken. Volgens een publicatie van de NPO is deze ontwikkeling te verklaren door de opkomst van televisie, emancipatie en democratie, maar ook door betere scholing en loonstijging.
Opvallend is de enorme afname van het aantal kerkbezoeken van de rooms-katholieken. In het jaar 1968 bezochten nog zo’n 2,7 miljoen katholieken de kerk, maar in 2016 was dit aantal gedaald tot slechts 173.000. Deze daling kan onder andere worden toegeschreven aan verschillende schandalen binnen de katholieke kerk.
De religieuze kaart
De mate van religieuze betrokkenheid varieert aanzienlijk tussen de verschillende hoofdsteden in Nederland. Volgens het onderzoek van het CBS was tussen 2012 en 2022 ongeveer 69,7 procent van de Maastrichtenaren gelovig, terwijl in Haarlem slechts 31,9 procent gelovig was. De onderstaande kaart van Nederland geeft de religieuze betrokkenheid van mensen van 15 jaar en ouder per hoofdstad weer, gedurende de periode van 2012 tot 2022. Op de kaart wordt de verschillende mate van religieuze betrokkenheid weergegeven met verschillende kleuren iconen: Paars geeft aan dat meer dan 60 procent van de inwoners gelovig was, geel betekent 40 procent of meer en blauw betekent 30 procent of meer.
Volgens een publicatie van de NOS vindt ongeveer driekwart van de Nederlandse bevolking dat de kerk niet langer aansluit bij hun persoonlijke overtuigingen. Zo deelt Jeannette van Driel, inwoner van Goes, mee dat zij sinds haar jeugd geen lid meer is van de gereformeerde gemeenschap. Ze benadrukt stellig dat ze zich er altijd tegen heeft verzet. Nu ze opnieuw getrouwd is, zegt ze: “mijn man en ik zijn op zoek naar een kerk die beter bij ons past, maar vooral naar iets minder strikts.”
Jonge kerkgangers
De groeiende religieuze verbondenheid, bijvoorbeeld onder de jongere moslims, is volgens een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau toe te schrijven aan een hernieuwde belangstelling in religieuze waarden en deelname. Jongeren vertonen een toenemende neiging tot een sterke verbondenheid met hun geloof, waarbij ze op zoek zijn naar nieuwe manieren om het geloof te beleven in de hedendaagse diverse samenleving. Deze ontwikkeling doet zich niet alleen voor bij moslims, maar ook bij de protestantse en katholieke jongeren.
Moskeeën zien dan ook een toename in jonge bekeerlingen, vermeldt het NOS in een publicatie. Daarnaast delen veel bekende Nederlanders via sociale media kanalen dat zij zich hebben bekeerd tot de islam, wat nieuwsgierigheid onder jongeren kan aanwakkeren.
Uit het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat protestantse jongeren vooral opvallen door hun sterke vasthoudendheid aan het geloof. Zij wonen vaker wekelijkse kerkdiensten bij en worden daarom beschouwd als gedreven gelovigen. Zo vertelt de negentienjarige influencer Rhodé Rok in een podcast over haar ervaring met het christendom: “toen ik naar Amsterdam verhuisde, ging ik zelf niet meer naar de kerk. Ik had ook geen christelijke vrienden hier, waardoor ik er automatisch niet veel mee bezig was. Nu een jaar later ga ik wél naar de kerk en heb ik veel meer mensen om mij heen die ook geloven.”
Ondanks dat de religieuze betrokkenheid in Nederland daalt, groeit de religieuze verbondenheid met het geloof onder jongeren enorm. Jongeren omschrijven zich vaker als uitgesproken gelovig. Daarnaast kunnen sociale mediakanalen er voor zorgen dat jongeren juist interesse tonen in het geloof.