Afgelopen maandag heeft in Turkije het verlies van de AKP, de partij van president Recep Tayyip Erdoğan, voor een politieke landverschuiving gezorgd. Experts suggereren dat dit weleens het einde van Erdoğan’s 20 jaar aan de macht zou kunnen markeren, en daarmee een historisch keerpunt in de Turkse politiek kan zijn. Maar wie is hij eigenlijk, en hoe heeft hij het voor elkaar gekregen om aan de macht te komen en, nog belangrijker, deze te behouden?

In Turkije is het tijdens de verkiezingen een steevast gezegde: Wie Istanbul wint, wint Turkije. Als Erdoğan’s deze woorden in zijn achterhoofd houdt ziet het er niet gunstig uit voor hem. Zijn partij leed namelijk flink verlies bij de afgelopen lokale verkiezingen, en dit voor de eerste keer in 20 jaar.

De blik van het land was vooral op de hoofdstad gericht. Hier werd Erdoğan’s grootste concurrent Ekrem Imamoglu (52) namelijk herkozen als burgemeester. Hij ging er met meer dan 50 procent van de stemmen met de winst vandoor. In andere delen van het land is de oppositiepartij CHP met 37 procent ten opzichte van Erdoğan’s 35 procent de grootste geworden

Onstuitbare machine

Tot de recente lokale verkiezingen leek de politieke machine van Erdoğan onstuitbaar. Dit verlies kan volgens Dirk Rochtus, professor internationale politiek, worden gezien als een teken van de eerste barstjes in Erdoğan’s lange heerschappij. De verkiezingsuitslag zouden een mogelijke verschuiving in het politieke landschap van Turkije kunnen betekenen, gedreven door economische tegenspoed, onvrede over de toename van autoritair gedrag en een verlangen naar vernieuwing in het politieke bestuur. 

Sommige Turken zijn blij met deze ontwikkeling. Volgens Meyra (23, student geneeskunde aan de Universiteit Utrecht) is het hoog tijd dat de Erdoğan het stokje doorgeeft. ”Turkije is in de afgelopen jaren langzaamaan verandert in een dictatuur. Niet alle andere Turken zijn het daar mee eens. Volgens Ethem (22, student rechten aan de Hogeschool Utrecht) bewijst hij al jaren dat hij de beste leider voor het land is. ”Het zou een schande zijn als hij geen president blijft’’.

Erdogan de hervormer

Het beeld van Erdoğan als autoritaire leider is niet altijd voor de hand liggend geweest. Aan het begin van zijn carrière werd hij gezien als een hervormer. Hij belooft corruptie aan te pakken, minderheden meer rechten te geven en de religieuze vrijheid te vergroten. Ook wil hij dat Turkije lid wordt van de Europese Unie. Over de jaren heen zijn zijn politieke standpunten en houding tegenover het Westen echter flink veranderd.

20 jaar in vogelvlucht. Erdoğan‘s politieke carrière

Bronnen: BBC,Biografya, Brittanica, The Guardian

In 2017 versterkt hij zijn positie nog eens verder door een referendum in dat het politieke systeem van Turkije transformeert en hem uitgebreide uitvoerende bevoegdheden geeft. Zo hoeft hij geen verantwoording meer aan het parlement af te leggen en krijgt hij meer invloed in het benoemen van rechters in het Hooggerechtshof. Onder zijn leiding ondergaat Turkije diepgaande veranderingen, maar het land raakt ook steeds verdeelder. De resultaten van de afgelopen verkiezingen weerspiegelde dit nog maar eens. Of Erdoğan echt de macht zal gaan verliezen wordt pas in 2028 duidelijk. Dan gaan de Turken naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Tot die tijd kan de oppositie nog even genieten van hun eerste overwinning in 20 jaar