Mental health weeks, studentencampagnes en budget voor een landelijke aanpak. De aandacht voor het welzijn van studenten is de afgelopen jaren flink gegroeid. Wij vertellen je in dit artikel hoe het ervoor staat met de mentale gezondheid van studenten en hoe hier vanuit de overheid en andere instanties op gereageerd wordt.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deed in 2021 een eerste onderzoek naar de mentale gezondheid van studenten in het hoger beroepsonderwijs en op de universiteit. Dit onderzoek is in 2023 opnieuw gedaan en het lijkt erop dat het beter gaat met de studenten.
Hoewel de cijfers van 2023 er goed uitzien in vergelijking met 2021, is het van belang om op te merken dat Nederland in 2021 in zijn greep werd gehouden door het coronavirus. Uit eerder onderzoek is gebleken dat dit enorme impact heeft gehad op de mentale gezondheid van mensen.
De studenten vertonen op bijna alle punten een verbetering ten opzichte van 2021. Opmerkelijk is dat de emotionele uitputtingsklachten van studenten met 9% gedaald zijn. Daarnaast ervaarde 44% van de studenten vaak prestatiedruk, wat een afname is van 10% in vergelijking met twee jaar daarvoor.
Ook is er een sterke daling (17%) te zien in het aantal studenten dat zich enigszins of sterk eenzaam voelde. Dit heeft volgens deskundigen vooral te maken met de coronaperiode. Kroegen gingen dicht en colleges werden online gegeven. Iris van der Leer (25), student ondernemerschap aan de hogeschool Rotterdam, zegt hierover: ‘Tijdens corona was er weinig kans om leuke mensen te ontmoeten. Ik was net verhuisd naar Rotterdam en kende er niemand. Ik voelde mij daardoor soms alleen.’
Twee jaar later staat het er beter voor met de studenten. De collegezalen zijn weer gevuld en de deuren van de studentenverenigingen zijn geopend, het bruist weer in de studentensteden. Studenten kunnen elkaar daardoor gemakkelijker vinden en onderzoekers gaan ervan uit dat dit de belangrijkste oorzaak is voor de daling van het eenzaamheidsgevoel.
Het onderzoek uit 2023 laat zien dat studenten zich het vaakst zorgen maken om hun studie. Op de tweede plaats zijn er veel zorgen over de kosten van het dagelijks leven. Maar veel studenten maken zich ook zorgen over hun persoonlijke financiën. 25% van hen heeft zorgen over hun huidige financiële situatie. Een nog groter percentage (29%) maakt zich zorgen over hun financiële toekomst.
Hoewel het persoonlijk leven voor veel studenten de grootste bron van stress is, zijn er ook veel zorgen rondom maatschappelijke problemen. De woningmarkt, het klimaat en internationale spanningen en oorlog houden de studenten veel bezig.
De laatste jaren is er meer aandacht voor mentale gezondheid. Op scholen, binnen de maatschappij, op sociale media en ook bij de overheid. Hoewel de overheid nog zoekende is naar een manier om mentale gezondheid aan te pakken, lopen er veel onderzoeken. De overheid trekt 15 miljoen euro per jaar uit voor de aanpak van mentale gezondheid en de onderwijsinstellingen
Sense of belonging en mentale gezondheidsvaardigheden zijn cruciaal voor het welzijn van studenten’ - Jolien Dopmeijer, projectleider studenten (Trimbos)
De aanpak ziet vooral op preventie. Veel stress en hoge prestatiedruk moeten voorkomen worden. Ook is er veel aandacht voor de sense of belonging van studenten. Dat is de mate waarin studenten zich thuis voelen op een onderwijsinstelling, de vrijheid ervaren om zichzelf te zijn en zich ondersteund te voelen. ‘Sense of belonging en mentale gezondheidsvaardigheden zijn cruciaal voor het welzijn van studenten’, zegt Jolien Dopmeijer, projectleider studenten bij Trimbos.
Het is te hopen dat deze positieve trend de komende jaren voortgezet zal worden. De vraag is dan ook: in hoeverre is deze positieve uitkomst toe te schrijven aan het coronavirus? En zal de aanpak van de overheid bijdragen aan een verbetering van de mentale gezondheid? Voor nu lijkt het erop dat de eerste belangrijke stappen zijn gezet.