Een opwarmpizza uit het diepvriesschap, een kapsalon na het uitgaan of een standaard pasta pesto tijdens de huisavond: veel studenten eten ongezond. . Vooral de makkelijke en goedkope gerechten lijken populair. Zo vertelt Ruben Masker (22), student aan de Universiteit Leiden: “Het snelste kies ik voor diepvriespizza, want dat is lekker makkelijk.” Deze gemakzucht levert helaas onnodige extra kilo’s op.
In 2022 had maar liefst meer dan de helft van de volwassen bevolking boven de achttien jaar overgewicht, waaronder ook binnen de groep 20 tot 30 jaar. In deze leeftijdscategorie is het aantal mensen met overgewicht sinds 1981 ruim verdubbeld naar 32 procent. Ondanks dat er steeds meer kennis is over gezonde voeding, blijkt dat de groep mensen met een ongezond gewicht of overgewicht alsmaar groter wordt.
Meten is weten
Om de gezondheid van een gewicht te bepalen wordt de Body Mass Index (BMI) ingezet. We spreken officieel van overgewicht bij een BMI van 25 tot 30. BMI kan worden gemeten door een combinatie van leeftijd, geslacht, lengte en gewicht. Ondanks dat het BMI geen onderscheid maakt in spier- en vetmassa is het wel een goede indicator voor het meten van overgewicht van inwoners in Nederland. Het CBS heeft het BMI van de groep 20-30 bijgehouden en uit deze metingen van afgelopen jaren blijkt slecht nieuws, het aantal mensen met overgewicht stijgt.
De samenleving als dikmaker
Volgens Manon Oldeman (22), student Voeding en Diëtiek aan De Haagse Hogeschool, ligt een deel van deze verklaring in de manier waarop onze maatschappij momenteel is ingericht: “We leven in een obesogene samenleving, waarin de omgeving ons stimuleert om steeds te grote hoeveelheden te eten en te weinig te bewegen. Op bijna elke hoek van de straat kan je eten kopen, en vooral calorierijk voedsel.” De beschikbaarheid van dingen als openbaar vervoer, roltrappen en liften zorgen daarnaast voor minder beweging.
Ook het Voedingscentrum benadrukt de invloed van de fysieke omgeving op ons eetgedrag. De omgeving zal moeten veranderen om overgewicht tegen te gaan. Voedselkeuzes zijn vaak een kwestie van gewoontegedrag. Het gaat om impulsieve keuzes die gestimuleerd worden door prikkels uit de omgeving, vaak zijn dit juist ongezonde producten.
De wil is er, het geld niet
Als je dan al die impulsen uit de omgeving kan weerstaan en een gezonde optie kiest, dan is daar weer de portemonnee die dat niet altijd toelaat. Sinds september 2021 is de prijs van ons gemiddelde boodschappenmandje met zo’n 31 procent gestegen en deze prijzen blijven stijgen.
Over de typische goedkope en snelle maaltijden zegt Manon: “Feit is helaas dat een pak chocoladekoekjes goedkoper is dan volkoren pasta of bruin brood. Als student snap ik dat je voor de goedkopere optie gaat.”
Dat studenten liever voor een goedkopere, maar ongezonde optie gaan, blijkt ook uit reactie van 58 Nederlandse studenten op een aantal online vragen die via WhatsApp werden verspreid. Bijna de helft van deze studenten verkiest de ongezonde maaltijd boven de gezonde maaltijd wanneer dat goedkoper is. Daarnaast voelt bijna 41 procent van deze groep studenten zich weleens financieel gedwongen om voor een ongezonde optie te gaan. Een ongezonde maaltijd zoals een hamburger en patat is immers vaak goedkoper dan een volkoren maaltijd met veel groente of fruit. Een aantal jaar geleden maakte RTL hier een video over: “Dit is waarom gezond eten duurder is dan ongezond eten”.
Toch zijn de stijgende prijzen van producten als groente of fruit niet de enige reden dat studenten hier minder van kopen. Volgens Manon hebben volwassenen in de leeftijdscategorie 20-30 jaar vaak andere prioriteiten op het lijstje staan dan afvallen en gezond eten: “De studententijd staat vooral bekend om veel feesten, veel drinken, veel lol maken en hopen dat je genoeg studiepunten haalt om door te gaan." Gezond eten staat daarbij op een lager pitje, zo beaamt ook student Fabiënne Groenewegen (20): “Ik merk dat studenten het liefst zo min mogelijk geld uitgeven aan de boodschappen, we hebben andere prioriteiten om ons geld aan te besteden zoals kleding of terrasjes pakken.”
Troostmiddel tegen een zware dag
Geld, of een gebrek daaraan, is bovendien niet de enige reden waarom studenten soms sneller voor een ongezonde maaltijd kiezen. Pizza of pasta zijn zogenoemde comfort foods, oftewel: eten waar we blij van worden. Dit soort voedsel bevat vaak veel suiker en vet, waardoor er het stofje ‘dopamine’ vrijkomt in je brein. Dopamine geeft ons een gelukkig gevoel en werkt tevens verslavend, waardoor je steeds meer wilt eten van die ene lekkere snack.
Dat we hier als mens behoefte aan hebben, vindt Manon niet gek: “Als baby wordt je meteen blootgesteld aan deze producten. Baby’s maken kennis met zoete smaken van babyhapjes, kindertoetjes, koekjes en papjes.” In de studententijd werkt deze behoefte door, bijvoorbeeld doordat studenten veel stress ervaren, cafeïne drinken of roken. Hierdoor neemt je rustmetabolisme toe en verbruik je meer energie, waardoor je meer eten nodig hebt. In tijden van honger wilt je lichaam graag snel veel calorieën binnenkrijgen, waardoor je eerder voor een ongezonde, maar calorierijke maaltijd kiest.
Liever had Manon dat anders gezien, maar het is ook logisch: “Er wordt veel reclame gemaakt voor ongezond eten, en veel eten in de supermarkt behoort niet tot de schijf van vijf.”