Tegenwoordig telt Nederland maar liefst 4 miljoen mensen met een migratieachtergrond, daarmee evolueert de definitie van ‘Nederlandse cultuur’ voortdurend. Voor jongeren met een migratieachtergrond in Nederland is de zoektocht naar hun identiteit een reis die hen vaak verbindt met zowel hun eigen erfgoed als de cultuur van hun ouders. Deze zoektocht kan echter ook niet makkelijk zijn en gaat vaak gepaard met moeilijke keuzes tussen culturen en verplichte aanpassing aan een dominante cultuur.
Wat betekent het nou eigenlijk om Nederlander te zijn? Dat is een vraag waar veel jongeren met een migratieachtergrond zichzelf stellen, volgens het onderzoek van het Kennisplatform Integratie & Samenleving worstelt 30% van deze jongeren met hun identiteit. Het meest voorkomende probleem, onderstelt het instituut, is dat de jongeren moeite hebben alle verschillende aspecten van hun identiteit in één geheel samenhangend beeld te plaatsen.
Omdat jongeren op verschillende plekken met verschillende aspecten van hun identiteit te maken krijgen krijgen sommigen het idee dat ze moeten kiezen tussen verschillende culturen. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat er thuis een andere taal dan op school wordt gepraat waardoor er al snel een scheiding ontstaat tussen verschillende plekken.
Een van de fases die het meest geassocieerd wordt met zelfontwikkeling en identiteit is de fase van de jongvolwassenheid. Tijdens deze fase, die vanaf 18 tot 24 jaar is, heeft de mens grote behoefte om zichzelf te ontdekken en daarbij treedt een sterkere vorm van onafhankelijkheid op. Volgens emotie coach Marja Postema is ‘’de belangrijkste opgave van de adolescent zelfstandig worden.’’
De leeftijdsfase van 18 tot 24 jaar staat ook wel bekend als de zogeheten ‘studententijd’, waarin jongvolwassenen naast hun studie ook het meest over hun eigen identiteit leren. Postema kenmerkt de levensfase in haar onderzoek ook als het willen losmaken van je ouders en meer over de wereld te weten te komen. Deze aspecten zijn ook cruciaal tijdens het kiezen van een studie en het losmaken van een eerdere omgeving.
Deze twee studenten uit verschillende steden met verschillende migratieachtergrond ondervonden hetzelfde proces en vertelden mij hoeveel invloed hun studentenleven heeft op de vorming van hun persoonlijke identiteit in relatie tot hun achtergrond.
Helena: Griekse en Servische achtergrond, studeert in Leiden
‘’Het is altijd moeilijk geweest om één thuis te identificeren”, stelt Helena. ‘’Het feit dat mijn familie niet meer in Nederland woont maar ik hier wel ben opgegroeid en zelf een thuis heb gevonden zorgt voor een constante tweestrijd.’’ En het kiezen van een thuis wordt daarmee niet makkelijker. ‘’Ik heb heel veel twijfels over waar ik in de toekomst moet gaan wonen, aan de ene kant woont mijn familie ergens anders maar ik heb hier wel veel opgebouwd, door een studie te volgen en een goede baan te nemen. Dat wil ik niet ook zomaar achterlaten’’ Echter is er ook een vorm van acceptatie aanwezig, vertelt ze. ‘’Mijn vrienden hier en vooral internationale studenten waar ik veel mee omga helpen me om te realiseren dat er ook iets meer is dan Nederland, en dat ik me niet per se thuis hoef te voelen. Zeker zo’n stad als Den Haag, daar spat het multiculturalisme vanaf ’’
Lindsey: Duitse achtergrond, studeert in San Diego
‘’Ondanks dat mijn ouders wel goed zijn geïntegreerd en ik ook een volledig Nederlandse achternaam heb, voelt het toch alsof ik nog steeds verbonden ben met mijn Duitse achtergrond.’’ zegt Lindsey, die tegenwoordig zelf niet meer in Nederland woont. ‘’Dit komt ook vooral omdat er veel familie trauma is overgehouden aan de (2e wereld)oorlog en door generaties heen nog steeds te zien is.’’ Hoe het familie trauma zich vormgeeft is niet in een paar woorden te omschrijven. ‘’Mijn Opa wilde bijvoorbeeld altijd al in Amerika wonen maar dat is hem niet gelukt, nu ik hier zelf ben gaan wonen denk ik er ook wel aan terug hoe mijn vader en mijn opa het erover hadden. En dan is het moeilijk om nog te denken dat het volledig mijn eigen keuze is geweest.’’ stelt ze ‘’Het voelt alsof deze stap ook is geweest om mezelf aan hem te bewijzen, dat zijn lijden niet voor niks is geweest maar vooral dat ik het nog beter verder heb geschopt dan hen.’’
Volgens het onderzoek van het platform Kennisplatform Integratie & Samenleving is dat een goede binding met het onderwijs niet per se zorgt voor een betere omgang van meervoudige identiteit. De druk die op de schouders van deze twee studenten staat laat misschien eerder strijd zien tussen de verschillende culturen en de belangen van hun achtergrond. Daaruit blijkt dus dat het niet volledig mogelijk is jezelf met een cultuur te binnen en de zoektocht naar het vormen van een meervoudige identiteit des te belangrijker blijft.