Freeze Ice Dragon, Pink Fat Gum, Muntthee Ice: vapes kun je tegenwoordig in de gekste smaken kopen. Per 1 oktober 2023 wordt het verboden om vapes, ook wel e-sigaretten genoemd, met dit soort smaakjes te verkopen. Alleen de smaak ’tabak’ mag nog verkocht worden. Dit verbod komt er omdat te veel jongeren zouden vapen, en zo makkelijker zouden gaan roken. In dit artikel lees je waarom de vape zo populair is onder jongeren, en waarom dat zo gevaarlijk is.
De overheid probeert al jaren om minder mensen te laten roken. Zo wordt de prijs van een pakje sigaretten in 2023 en 2024 verhoogd, en werden de pakjes van sigaretten vanaf 2020 een neutrale bruin-groene kleur. Vooral jongeren moeten ontmoedigd worden om te gaan roken, zodat we in 2040 een rookvrije generatie hebben. Deze maatregelen lijken te werken: in 2014 rookte nog ruim 25% van de bevolking, in 2022 is dat 19% geworden. Toch zien we bij jongeren een omgekeerde trend: het aantal rokers daalde al jaren, maar in 2021 schiet het aantal ineens weer omhoog.
Hoe kan dit? Simpel gezegd: jongeren zijn massaal gaan vapen. Volgens een onderzoek van het Trimbos instituut had in 2019 meer dan 27% van de scholieren wel eens een vape geprobeerd. Dit aantal lijkt in de afgelopen jaren alleen maar gestegen. In een poll van NOS uit 2022 gaf meer dan de helft van 6000 jongeren aan wel eens gevaped te hebben. En als je eenmaal vapet, blijkt het ook makkelijker om gewone sigaretten te gaan roken. Hoewel je in Nederland geen reclame mag maken voor tabaksproducten, is vapen toch ontzettend populair. Veel influencers maken bijvoorbeeld toch reclame voor vapes of andere producten met nicotine, vaak voor hun jonge fans. Daarnaast is het heel makkelijk om aan vapes te komen, ondanks dat je achttien moet zijn om ze te kopen. E (27) werkt bij een (e)-sigarettenwinkel en vertelt: “Je ziet dat heel veel jonge mensen vapes komen halen, vaak ook voor hun vrienden. Dan is er eentje achttien en die haalt dan voor de rest. Je kunt ze trouwens ook gewoon online bestellen, daar hoef je niet eens achttien voor te zijn.”
Vapes lijken in eerste instantie minder schadelijk dan sigaretten, omdat er geen tabak wordt verbrand. Er zitten in de meeste vapes echter wel nicotine, en andere kankerverwekkende stoffen die verhit worden. Met name nicotine is voor jongeren schadelijk. Nicotine heeft effecten op de hersenen, die bij jongeren nog vol in ontwikkeling zijn. Daarnaast is er over de lange termijneffecten van de vape nog heel weinig bekend, omdat het een relatief nieuw product is. Wel zien we bijvoorbeeld in de VS honderden gevallen van longgerelateerde ziekten, met als oorzaak waarschijnlijk vapen.
Eén ding dat wel vaststaat, is dat de populariteit van vapes ontzettend veel geld in het laatje brengt voor de tabaksindustrie. Vapes worden bewust aantrekkelijk gemaakt voor jongeren, omdat hier veel geld aan te verdienen valt. E. vertelt: “Sinds we een paar jaar geleden vapes zijn gaan verkopen, loopt het echt veel beter. Vooral jonge mensen komen daarvoor, het is echt een hele nieuwe markt. Daar worden die vapes ook voor gemaakt. Volwassenen kopen niet zo snel iets met aardbei of mangosmaak, maar jonge mensen wel.” De marktwaarde van vapes groeit al jaren erg hard, en dit zal naar verwachting ook zo doorgaan.
Nu sigaretten dus al jaren steeds strenger gereguleerd worden, heeft de tabaksindustrie een nieuwe manier gevonden om geld te verdienen. Een product dat specifiek op jongeren gericht is, maar waarvan de lange termijnrisico’s nog onbekend zijn. Het verbod op de smaakjes dat dit jaar komt, is een goed begin om de risico’s voor jongeren te verminderen. Maar ook dan blijft het nog de vraag of dit genoeg zal zijn. E.: “Ik weet het niet, of dat verbod gaat helpen. Vapes zijn zo populair. Als je ze gewoon nog van Amazon kan bestellen, blijven mensen het toch wel doen, denk ik.”