De Chinese overheid moedigt jonge koppels de afgelopen jaren flink aan om meer kinderen te nemen. In juli 2021 ging het zelfs zo ver dat de overheid een driekindpolitiek invoerde. Hierbij beloofden ze gezinnen verscheidene voordelen en geldbedragen als zij een tweede en een derde kind zouden nemen. Voor een land dat 35 jaar lang gezinnen heeft weerhouden van een tweede kind is dit een opmerkelijke verschuiving van denkwijze. Waarom streeft de Chinese overheid juist nu naar meer kinderen?
China staat momenteel op nummer 1 van de wereld wanneer het aankomt op aantal inwoners. Echter, deze podiumplek staat niet meer zo onwankelbaar als voorheen. In 2022 kreeg China het choquerende nieuws dat hun geboortecijfer een dieptepunt had bereikt met 6,77 geboortes per 1000 inwoners.
De afname van het geboortecijfer is een ramp voor de toekomst van de Chinese economie. De bevolking is aan het vergrijzen en China dreigt zijn voordeel op het gebied van menselijke arbeid langzaam maar zeker te verliezen. Daarom spoort de overheid gezinnen aan om meer kinderen te krijgen.
“Het opvoeden van een tweede kind is al bijna niet te doen, laat staan een derde.”
Om jonge koppels aan te moedigen om meer kinderen te krijgen werden er vele, verleidelijke aanboden gedaan door de regeringen van verschillende steden. Een paar voorbeelden:
Ondanks deze voordelen zijn veel jonge koppels en gezinnen niet in staat om meer kinderen te nemen, ook al willen ze dat misschien wel. Zo ook Wang Xiaomin (28). “Ik ben super blij met mijn dochtertje en zou super graag nog een kindje willen!” Xiaomin woont samen met haar man en pasgeboren dochtertje in Chengdu, Sichuan. Ook de provincie Sichuan streeft naar een hoger geboortecijfer en heeft in januari 2023 zelfs de driekindpolitiek afgeschaft. Gezinnen mogen nu zoveel kinderen nemen als ze willen. “Het is goed om te zien dat we vrijheid krijgen in onze gezinssamenstelling, maar alles wordt ook steeds duurder," merkt Xiaomin op. “Eén kind is momenteel al financieel zwaar genoeg en mijn man en ik zorgen ook nog voor mijn schoonouders. Mijn man en ik werken allebei lange dagen en ons dochtertje is dan vaak bij mijn schoonouders. Zij kunnen ook geen twee kinderen aan. Ondanks dat de kinderwens er voor vele gezinnen is en de overheid allerlei voordelen aanbiedt, is het opvoeden van een tweede kind al bijna niet te doen, laat staan een derde.”
Oorzaken en gevolgen
De strikte eenkindpolitiek die vanaf de jaren 80 tot 2015 van kracht was om de explosieve naoorlogse bevolkingsgroei af te remmen, kreeg voornamelijk de schuld van de achteruitgang van het geboortecijfer. Tijdens deze periode werden vele vrouwen geforceerd om abortussen te plegen en kregen gezinnen flinke straffen als ze meer dan één kind hadden. Ook zorgde deze periode voor een dramatische onbalans tussen mannen en vrouwen op de lange termijn. Dit kwam voort uit een sterke culturele en sociale voorkeur voor jongetjes, waardoor er veel geslacht selectieve abortussen werden gepleegd ondanks dat dit illegaal was.
In 2021 waren er volgens onderzoek ongeveer 30 miljoen meer mannen dan vrouwen in China. Deze kloof heeft voor zowel mannen als vrouwen grote nadelen en zorgt voor sociale instabiliteit. Er is een overschot aan mannen die geen vrouwen kunnen vinden, waardoor er geen nieuwe gezinnen gesticht kunnen worden. Tegelijkertijd is er in China ook het fenomeen 剩女 (Shèngnǚ) “overgebleven vrouwen”. Deze vrouwen zijn hoogopgeleide vrouwen die vaak een goedbetaalde baan hebben en al boven de 27 jaar zijn. Deze “overgebleven vrouwen” kiezen er vaak bewust voor om niet te trouwen en geen kinderen te krijgen, omdat zij gefocust zijn om een carrière voor henzelf neer te zetten.
Voor de eenkindpolitiek was er ook een campagne, 晚稀少 (wǎn xīshǎo) “later, langer, minder”, die plaatsvond tussen de jaren 70 en 80. Deze campagne speelde ook een rol in de afname van het geboortecijfer. De campagne krikte de legale trouwleeftijd op naar 23 en 25 voor vrouwen en mannelijk respectievelijk, moedigde koppels aan om tenminste een periode van drie jaar tussen geboorten te nemen en limiteerde het aantal kinderen per gezin naar twee.
Deze twee periodes in de Chinese geschiedenis hebben een grote impact gehad op het vruchtbaarheidscijfer en was erg succesvol in het terugdringen van de toenmalige bevolkingsgroei.
Misschien wel té succesvol. Ondanks de pogingen van de Chinese overheid om het geboortecijfer op te krikken, ziet het er niet naar uit dat de driekindpolitiek dit probleem op korte termijn kan verhelpen.