Aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen deed Kieskompas een onderzoek naar onder andere wantrouwen binnen de provincies. De conclusie van dit onderzoek leek vooral het verschil in wantrouwen en daarmee een kloof tussen (Rand)stad en platteland. Nu na de verkiezingen BBB in alle provincies de grootste partij is, rijst de vraag: hoe zit het met die kloof?

“Er is een groeiende kloof tussen Randstad en landelijk gebied én tussen stad en platteland.” Dit citaat komt uit het stikstofrapport van Johan Remkes, gepubliceerd in oktober 2022. De maanden ervoor had Nederland te maken met stevige boerenprotesten en meerdere bedreigingen aan het adres van ministers. Deze kloof zou zich vooral uiten in het gevoel dat politici in Den Haag niet naar mensen van het platteland luisteren en dat de mening in de Randstad ook zwaarder weegt. Een onderzoek uitgevoerd door Kieskompas benadrukt vooral het verschil tussen de Randstad en landelijk gebied. De cijfers liegen er niet om. Onderstaande grafiek lijkt namelijk deze kloof te bevestigen.

Wie een maand later na de Provinciale Statenverkiezingen het onderzoek van Kieskompas er nog eens bijneemt, doet er goed aan niet alleen naar de verschillen tussen de provincies te kijken, maar ook naar de verschillen in leeftijd en opleidingsniveau. Voor bovenstaande vraag zijn de antwoorden van leeftijd en opleidingsniveau namelijk als volgt:

Ook bij de vraag ‘Wat voelt u het sterkst bij de Nederlandse politiek?’ laten de cijfers een verschil tussen leeftijd en opleidingsniveau zien.

Alhoewel dit antwoorden op twee vragen zijn en de verschillen tussen leeftijd en opleidingsniveau niet extreem ver uit elkaar lijken te liggen, geeft het voldoende aanleiding om verder te kijken dan de kloof tussen (Rand)stad en platteland. Zeker als je kijkt naar het stemgedrag gekoppeld aan leeftijd en opleidingsniveau.

BBB-kiezer is oud

Wanneer de cijfers van de BBB-kiezers wat verder onder de loep genomen worden, dan vallen er twee dingen op: leeftijd en opleidingsniveau. Ipsos voerde in opdracht van NOS op de verkiezingsdag een kiezersonderzoek uit en dat onderzoek leverde voor de leeftijden onderstaande grafiek op.

Bijna 70 procent van de BBB-stemmers is 50-plus en 3 procent is tussen de 18 en 24 jaar. Ook voor het opleidingsniveau geeft een analyse van de stemmers opvallende resultaten.

Van de BBB-stemmers is 26 procent hoogopgeleid, terwijl dit voor partijen als VVD het dubbele is en voor Groenlinks en D66 bijna het driedubbele. Er is op het gebied van opleidingsniveau en leeftijd dus zeker een verschil te zien tussen de stemmers voor bepaalde partijen. Omdat deze mensen voor BBB hebben gestemd, zou je al kunnen denken dat deze mensen niet tevreden zijn met de landelijke politiek, en dat klopt. 17 procent van de BBB-stemmers heeft een beetje vertrouwen in de politiek. Dat terwijl 43 procent van de gemiddelde stemmers in Nederland en zelfs 81 procent van de VVD-stemmers wel vertrouwen hebben.

Volgens Emily Miltenburg van Sociaal en Cultureel Planbureau is de nuance van de kloof tussen (Rand)stad en platteland dus wel terecht. “Je ziet vooral dat het wantrouwen meer samengaat met iemands opleidingsniveau dan waar diegene woont. Het is nog steeds zo dat mensen van het platteland ver van de Randstad zich eerder en meer achtergesteld voelen dan mensen in de Randstad, maar interessanter is om te kijken naar het verschil in opleidingsniveau en leeftijd.”

Wat de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen Nederland gaan brengen dat is afwachten. Maar duidelijk is dat het te simpel is om te zeggen dat er alleen een kloof is tussen stad en platteland en dat het wantrouwen in de politiek alleen in de provincies ver van de Randstad zit.