Net geen miljoen Belgen keken elke zondagavond naar de serie 1985. Deze televisieserie speelt zich zoals je al kan raden af in de jaren ’80 waarbij de gebeurtenissen rondom de Bende van Nijvel centraal staan. Deze Bende had een greep op België met hun dodelijke overvallen. Tot op heden is het nog steeds niet duidelijk wie er achter de Bende zit en wat hun motieven waren. Welke twist geeft 1985 hieraan en is dat wel de juiste?

De Bende van Nijvel heeft zich tussen 1982 en 1985 schuldig gemaakt aan verschillende misdrijven waarvan de supermarktovervallen de meeste indruk hebben gemaakt én de meeste slachtoffers. Er vielen 28 doden en er raakten zo’n 40 mensen gewond. De buit van de Bende is, gezien hun wapenfeiten, gering, namelijk 6 à 7 miljoen Belgische Frank wat overeenkomt met zo’n 150.000 à 175.000 euro.

Een overzicht van de overvallen van de Bende van Nijvel vindt u op onderstaande kaart:

1985

1985 is een coming of age interpretatie van de jaren ’80 door makers Wouter Bouvijn en Willem Wallyn. Er worden drie jongeren gevolgd: Marc, Franky en Vicky. Terwijl Vicky rechten gaat studeren aan de universiteit gaan de twee jongens bij de Rijkswacht. Deze twee komen dan ook dicht bij de feiten te staan: Marc raakt betrokken bij het onderzoek en in de laatste aflevering blijkt dat Franky medeplichtig is aan de aanslagen.

Theorieën over de Bende van Nijvel

Al jaren is er geen doorbraak meer in de zaak van de Bende van Nijvel. Wel zijn er door de loop van de tijd heen verschillende theorieën opgesteld over de daders en hun motieven. Sommige hiervan zijn geloofwaardig terwijl anderen simpelweg bestempeld kunnen worden als conspiracy theories.

Veel forensisch psychologen beweren dat de Bende opereerde zonder politieke of terroristische motieven. De Bende van Nijvel zou bestaan uit een groep psychopaten die de overvallen pleegden voor het moorden, en niet zozeer voor het geld. De totale buit van de Bende is immers gering. Andere experts spreken juist wel van een motief. De slachtoffers van de overvallen zouden niet toevallig zijn: enkelen van hen zouden banden hebben met het criminele circuit. Ook hadden de daders opmerkelijk veel kennis van het politie- en justitiesysteem.

Een ander motief voor de Bende is dat hun doel het afpersen van warenhuizen was. De supermarkten van het keten Delhaize waren immers vaak de overvallocatie. Hier zijn ook verdachten voor: Bouhouche en Beijer, twee oud-rijkswachters die zich eerder al schuldig hadden gemaakt aan misdrijven. Bij een van hen zijn er plannen voor soortgelijke acties gevonden. Bouhouche is inmiddels overleden maar Beijer is onlangs gearresteerd in Thailand en overgeleverd aan België. Het gerecht heeft aangegeven hem te willen ondervragen over de Bende.

Sommige theorieën zijn wat verbazingwekkender. Zo zou de Amerikaanse CIA achter de overvallen zitten. Mensen leggen de link met het Gladio-netwerk waarmee zij het communisme probeerden te weren uit West-Europa. Dit is de strategie van de spanning, een van de theorieën waar Marc mee komt in de serie.

De weg die 1985 is ingeslagen

Deze theorie van Marc is echter niet hetgeen wat er in de serie gebeurd. In de laatste aflevering blijkt dat de daders extreemrechtse rijkswachters waren. Met name de Westland New Post en Groep G spelen een grote rol in de serie. Dit zijn bewegingen bestaande uit extreemrechtse rijkswachters en militanten. Deze theorie zou aannemelijk zijn omdat de bende beschikte over bepaalde vaardigheden die niet weggelegd waren voor het gewone volk, zo waren het uitmuntende schutters. Verder beschikten ze over kennis, zoals de prototypes van de kogelvrije vesten, die alleen bekend was bij de rijkswacht.

Niet iedereen is het echter eens met deze theorie. Zo vertelt Annemie Bulté, journaliste bij Humo en auteur van het boek Niet Schieten over de Bende van Nijvel: “Dat de Rijkswacht actief heeft deelgenomen aan de Bende overvallen klopt niet. In de serie wordt dit wel geïnsinueerd, dit is echter pure fictie. Wat wel kan kloppen is dat mensen die vroeger in de Rijkswacht zaten rond de Bende cirkelden. De link met de Rijkswacht is er dus zeker, maar het is een brug te ver om te zeggen dat ze eraan hebben deelgenomen.”

Lijn tussen feit en fictie

Het verhaal dat 1985 lijkt dus niet aannemelijk, maar is de kans niet groot dat de kijkers het gaan geloven en het verschil tussen feit en fictie niet kunnen onderscheiden. Bulté: “Ik denk dat dat wel een invloed kan hebben. Er zijn heel veel kijkers die dat onderscheid wel kunnen maken maar ook kijkers die dat niet kunnen. Maar ik denk niet dat je daarom geen fictie-series kan maken over de Bende. Want als je gaat zoeken op het internet vind je ook misinformatie. Het is wel spijtig dat de makers te dicht bij de werkelijkheid zijn gebleven.”

Veel elementen uit de serie hebben namelijk ook in het echt plaatsgevonden zoals de aanval op majoor Vernaillen of de Roze Balletten. Ook de groep G, een geheime extreemrechtse afdeling van de Rijkswacht, die in de serie de schuld van de Bende krijgt, heeft echt bestaan. Eén probleem: deze was al opgeheven voor de eerste Bende aanslag plaatsvond. De chronologie klopt niet. Bulté: “Het is mooi aan elkaar gepuzzeld maar het is niet waar.”

Wordt het mysterie ooit ontrafeld?

Tot op heden is er nog geen doorbraak in de zaak, en of deze er ooit gaat komen… Bulté antwoord na een stilte en een zucht: “Ik denk dat we eigenlijk nooit helemaal zeker gaan weten.”