Waarom e-sigaretten dwarsliggen op de weg naar een ‘rookvrije generatie’
21 maart 2023
Irma de Vries
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2022/2023

Roken gaat gepaard met veel gezondheidsrisico’s en wordt daarom door de overheid actief ontmoedigd. Hoewel er resultaten worden geboekt, ligt er een nieuwe dreiging op de loer: de e-sigaret. Verspert deze nieuwe sigaret de weg naar een ‘rookvrije generatie’?

Het is je vast opgevallen: alle pakjes sigaretten hebben ineens een donkergroene kleur en ‘rookvrije zone’-bordjes schieten als paddenstoelen uit de grond. Zelfs als je niet rookt, merk je de maatregelen die de overheid treft om roken te ontmoedigen. En dan hebben we het nog niet eens over de accijnsverhogingen en het verdwijnen van rookruimtes en verkooppunten voor de wel-rokers. Dit heeft alles te maken met het Nationale Preventieakkoord dat de Rijksoverheid sloot met meer dan 70 maatschappelijke organisaties in 2018. Dit akkoord heeft als doel om in 2040 een ‘rookvrije generatie’ te hebben.

Gezondheidsrisico’s
Dat de overheid roken tegen wil gaan, is niet gek. Roken is slecht voor je. Daar waar het zo’n 50 jaar geleden de normaalste zaak van de wereld was om de ene sigaret aan te steken met de ander, weten we tegenwoordig beter. Roken gaat gepaard met veel gezondheidsrisico’s. Het verhoogt de kans op allerlei vormen van kanker, longaandoeningen, hart- en vaatziekten en nog allerlei andere ziekten. Jaarlijks sterven er meer dan 200.000 mensen in Nederland aan de gevolgen van (mee)roken. Ook is roken door de stof nicotine enorm verslavend, waardoor het moeilijk is om te stoppen als je eenmaal bent begonnen.

Toch lijkt de overheid er in te slagen mensen te laten stoppen met roken. Of, minder mensen er mee te laten beginnen. Bovenstaande tabel toont dat het totaal aantal rokers van 22% in 2018 is afgenomen tot 20,3% in 2021. Ook het aantal zware rokers is afgenomen, van 3,2% tot 2,7%. Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van het percentage personen dat wel eens sigaretten rookt per leeftijdsgroep.

Toch zien we niet dezelfde daling als we kijken naar de verschillende leeftijdsgroepen. De leeftijdsgroepen 12-16 en 16-20 jaar zijn juist meer gaan roken. Hoe kan dit?

E-sigaretten
Een belangrijke speler op dit veld is de E-sigaret. E-sigaretten zijn elektronische apparaten die vloeistoffen verdampen waar onder andere nicotine in zit. Het roken van e-sigaretten, beter bekend als vapen, is de afgelopen jaren flink toegenomen. E-sigaretten worden vaak gepromoot als een minder schadelijk alternatief voor traditionele sigaretten of als hulpmiddel om te stoppen met roken. Ze worden gemaakt met allerlei zoete, fruitige smaken en hebben vaak kleurrijke verpakkingen.

Er bestaan allerlei verschillende smaken e-sigaretten. Foto: Rosalie van Gool (CC0.1)

Volgens het Trimbos instituut zijn e-sigaretten helemaal niet zo onschuldig als ze worden gepresenteerd. De damp die vrijkomt kan namelijk schadelijke, kankerverwekkende stoffen bevatten. Bovendien maken de zoete smaken het extra aantrekkelijk ermee te beginnen.

Jonge doelgroep
Een ander probleem omtrent de e-sigaret is de populariteit bij jongeren. De e-sigaretten spreken een jonge doelgroep aan. Critici zeggen dat de e-sigaretten fungeren als een ‘opstapje’ naar verder rookgedrag. Dit is dan ook een van de grootste problemen rondom e-sigaretten. Volgens kinderarts Noor Rikkers-Mutsaerts zin jonge kinderen extra snel verslaafd aan vapen en is de kans dat zij gaan roken 3 keer groter dan bij kinderen die niet vapen.

In bovenstaande tabel zie je de enorme toename bij de leeftijdsgroep 12 tot 16 en 16 tot 20 jaar. Opvallend genoeg is deze stijging er niet voor de leeftijdsgroepen 20 tot 30 jaar, maar wel weer voor de groep tussen 30 en 50 jaar. De stijging onder jongeren is voornamelijk verontrustend, omdat het gebruik van e-sigaretten kan leiden tot nicotineverslaving, wat op zijn beurt weer kan leiden tot verder nicotinegebruik. “Nicotine is nét zo verslavend al cocaïne en heroïne”, zegt Rikkers-Mustaers er over. Bovendien weten we nog maar weinig over de langetermijneffecten van het gebruik van deze sigaretten.

Artsen Slaan Alarm
Het hippe uiterlijk van de e-sigaretten en de vele smaakjes zijn niet de enige reden dat een steeds jongere doelgroep gaat vapen. Sociale media speelt hierin een grote rol. Influencers tonen grote schaal e-sigaretten in hun filmpjes. Volgens Rikkers-Mutsaers inspireert het tonen van vapes door rolmodellen als influencers kinderen om ook te vapen, verslaafd te raken en het risico te lopen ziek te worden.

@artsenslaanalarm Hi Monica & Kaj. Ik ben Diederik en ik heb een belangrijke vraag voor jullie: Help je de dodelijke tabaksindustrie, of help je mij? #ArtsenSlaanAlarm ♬ original sound - Artsen Slaan Alarm

Een groep artsen grijpt sociale media aan als middel om dit tegen te gaan. De groep, genaamd Artsen Slaan Alarm, is een TikTok-account begonnen waarin zij jongeren waarschuwen voor de risico’s van vapen. Ook slaan zij handen ineen om influencers bewust te maken van hun voorbeeldfunctie en vragen zij hen het gebruik van e-sigaretten niet te laten zien op hun kanalen.

Wat nu?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft al opgeroepen tot een verbod op de verkoop van e-sigaretten aan minderjarigen en strengere regelgeving voor de verpakking en marketing. Zo geldt er een reclameverbod op de e-sigaretten, is er een maximaal nicotinegehalte en mag het maar op een beperkt aantal plaatsen verkocht worden. Ook wil een meerderheid van de tweede kamer dat het uiterlijk van de sigaretten wordt aangepast, om ze minder aantrekkelijk te maken. Dit alles om bij te ragen aan het doel: een rookvrije generatie in 2024. Maar of dat gaat lukken en of er niet weer een nieuw product op de markt de plannen dwarsboomt, blijft de vraag…

21 maart 2023 |
Irma de Vries
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2022/2023