Wanneer was de laatste keer dat jij een boek hebt geleend uit de bibliotheek? Grote kans dat je hier even over na moest denken. Uit cijfers van het CBS blijkt dat er steeds minder boeken worden geleend. Wettelijk zijn openbare bibliotheken echter verplicht deze vijf dingen voor jou te faciliteren.
Het is een rustige dinsdagmiddag en in de openbare bibliotheek van Leiden, BPlusC, klinken pianoklanken. Tussen de kinderboeken en achter een lange tafel met bordjes ‘op dinsdagmiddag hier alleen zitten voor taalcafé’ staat een vleugel. Een medewerker komt aangesneld. ‘Deze piano is alleen voor de show’ zegt ze tegen een oudere meneer. Hij verontschuldigt zich, loopt naar de lange tafel waar zijn oog op de bordjes valt, en druipt af. Aan een andere tafel zitten wat mensen te werken. De bibliotheek is allang niet meer alleen voor boeken.
Recentelijk hebben bibliotheken hun focus verlegd van boeken naar maatschappelijke activiteiten. De openbare bibliotheek bestaat al sinds het einde van de 19e-eeuw en kwam voort als reactie op de exclusiviteit van de volksbibliotheek. Ondanks dat iedereen boeken mocht komen lezen mochten alleen geleerden deze ook mee naar huis nemen. Dit veranderde met de oprichting van de openbare bibliotheek, waarbij iedereen ongeacht opleiding, leeftijd of economische positie boeken zou mogen lenen. Vanaf de jaren 80 nemen geleende boeken echter alsmaar af. Er vond een verschuiving plaats van de openbare bibliotheek als plek om boeken te lezen, naar een ontmoetingsplek, een plek voor debat en een plek om samen te komen. Op 1 januari 2015 werd dit zelfs wettelijk vastgelegd in de bibliotheekwet.
Volgens deze wet heeft de openbare bibliotheek vijf functies:
- Kennis en informatie ter beschikking stellen
- Ontwikkeling en educatie bieden
- Lezen bevorderen en het laten kennismaken met literatuur
- Ontmoeting en debat organiseren
- Laten kennismaken met kunst en cultuur
Een van de mensen die gebruikt maakt van al deze functies van de bibliotheek is Maartje (23), student Taalkunde. ‘De bibliotheek zelf betekent voor mij vooral een plek om te studeren omdat ik thuis geen rustig plekje heb. Ik gebruik de bieb om inspiratie op te doen voor boeken die ik wil lezen en voor de culturele evenementen die ze organiseren.’ vertelt ze. ‘Ik geef er soms ook taalles. Ik ga er ook wel eens zitten als ik naar huis moet fietsen na het winkelen maar het nog te hard regent.’
Ook accountant Roy (53) gebruikt de bibliotheek om kennis te maken met literatuur, voor ontmoetingen en voor zijn ontwikkeling. ‘Ik vind de bibliotheek de ideale manier on nieuwe schrijvers te ontdekken. Als het boek me niet bevalt, kan ik het kosteloos terugbrengen. Daarnaast vind ik de bibliotheek een fijne plek om te zijn, om mezelf te omringen met boeken en stilte in een drukke stad.’ Beiden zijn lid van de bibliotheek. Maartje is al haar hele leven lid en zegt dat ze ‘forever’ lid wilt blijven. Niet iedereen denkt hier zo over, aangezien de ledenaantallen sinds de jaren 90 dalen.
Ook zonder lidmaatschap kun je aan bepaalde activiteiten van de bibliotheek deelnemen. Dit zorgde ervoor dat er niet minder mensen in de bibliotheek kwamen, maar het aantal leden wel een scherpe daling laat zien. Beiden zijn bang dat de bibliotheek ooit verdwijnt. Roy zegt hierover ‘Voor mij zou er een rustplek verdwijnen. Daarnaast zou ik meer in mijn eigen bubbel blijven en meer vertrouwde auteurs en genres lezen.’
Dat in je eigen bubbel blijven, is precies waartegen de openbare bibliotheek destijds is opgericht. Om mensen uit elke laag van de samenleving gelijke kansen te bieden om zich te omringen met ander perspectief. Waar we nu op internet een tal aan informatie vinden, blijft de openbare bibliotheek een plek om elkaar te ontmoeten en met elkaar in gesprek te gaan.
Benieuwd geworden naar wat er in jouw lokale openbare bibliotheek allemaal te doen is? De openbare bibliotheken publiceren online een agenda met aankomende events. Zie hier bijvoorbeeld die van Leiden, Den Haag, of Utrecht.
