Het aantal mensen die organen afstonden na overlijden is vorig jaar gestegen tot 285. Dit is het hoogste aantal donoren in één jaar ooit, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS).

Samen doneerden de donoren 860 organen, 13 procent meer dan in 2021 toen 753 organen werden gedoneerd. De aantallen orgaandonaties zijn hiermee weer terug op het niveau van voor de coronapandemie.

De toename in het aantal gedoneerde organen heeft onder anderen te maken met innovaties. Hierdoor konden meer organen geschikt worden gemaakt voor transplantatie en/of langer houdbaar blijven. Dit heeft ertoe geleid dat de wachtlijsten voor het krijgen van een hart, lever, long of alvleesklier zijn afgenomen.

Door innovaties en afstotingsmedicatie is de kans op acute afstoting van een orgaan verlaagd, aldus Marlies Reinders, hoofd niertransplantatie bij het Erasmus MC. Daarnaast zorgt degeneratie, het herstel van organen, voor meer kansen. Hierbij wordt niet de schade aan een orgaan geremd, maar geprobeerd de kwaliteit van het orgaan te verbeteren. Door innovaties worden grenzen opgerekt en is het tegenwoordig ook mogelijk om organen te transplanteren bij mensen die veel afweerstoffen in hun bloed hebben.

Of de nieuwe donorwet, die sinds 1 juli 2020 iedereen vanaf 18 jaar die geen keuze maakt onder 'geen bezwaar' in het donorregister registreert ook voor een toename zorgt is onduidelijk. "Tijdens corona is een daling geweest in het aantal donaties. Dit is dezelfde periode waarin de nieuwe wet werd ingevoerd. Het is daardoor moeilijk te zeggen of de nieuwe donorwet en de stijging in het aantal donoren één op één een verband hebben. Wel zien we dat veel meer mensen actief hun keuze doorgeven.", vertelt Marjon Heldens (NTS). De wet wordt eind dit jaar geëvalueerd.

Nieren
Waar de wachtlijsten voor de meeste organen afnemen, neemt die voor het krijgen van een nier juist toe. Dit is opvallend, omdat ook bij nierdonaties innovaties zijn geweest en het aantal gedoneerde nieren is toegenomen.

Een van deze innovaties is de Kidney Assist. Dit is een machine waar nieren na uitnamen op worden aangesloten. De temperatuur wordt omlaag gebracht tot 12 graden Celsius, waardoor de stofwisseling in de nieren wordt afgeremd en er minder schade aan de donornier ontstaat. Daarnaast zorgt de Kidney Assist voor een betere bloedsomloop en zuurstoftoevoer, waardoor schade aan organen herstelt kan worden.

Geneeskundestudent aan de Universiteit Leiden Isa van Andel (23) werkt vanuit het LUMC voor XIVIVO, de ontwikkelaar van de Kitney Assist. "Het is heel waardevol werk om te mogen doen. We werken in een team met allemaal studenten geneeskunde of biomedische wetenschappen. Als je aan het werk bent, heb je een shift van 24 uur waarin je de werktelefoon bij je hebt en standby staat. Zodra er wordt gebeld, weet je dat er een transplantatie aan zit te komen."

"Behalve in Leiden, zit een zelfde soort team in Groningen en Maastricht. Op deze manier is heel Nederland gedekt en kunnen we overal op tijd zijn. Vanaf het moment dat we gebeld worden, duurt het vaak nog wel even voordat de transplantatie wordt uitgevoerd. Het enige wat wij moeten doen is een Kidney Assist afgeven bij het ziekenhuis waar de donor ligt."

Waarom de wachtlijsten voor een nier dan toch toenemen durft Isa niet met zekerheid te zeggen, maar ze heeft hier wel een idee van. "We worden steeds ouder. Hierdoor laten we ook oudere nierpatiënten toe op de wachtlijst." Marjon Heldens (NTS) sluit zich hier bij aan en voegt nog een oorzaak toe. "Nierpatiënten worden in het nieuwe beleid sneller toegelaten op de wachtlijst, zodat ze minder lang hoeven te dialyseren."

Om de wachtlijst korter te maken roept de Nierstichting op te zorgen voor betere preventie door gezond te leven, genoeg te bewegen, niet te roken en minder zout te eten. De NTS zet juist in op het aangaan van het gesprek. "Het is van belang dat mensen met hun omgeving praten over orgaandonatie. Zo vermijden we twijfel bij een registratie 'geen bezwaar' en vergroten we uiteindelijk het aantal donoren en verlagen we de wachtlijsten.", aldus Heldens.