Een baan heb je tegenwoordig snel gevonden, want het aantal vacatures is extreem hoog
13 maart 2023
Jan Zieleman
Student minor journalistiek en nieuwe media (2022/2023)
Foto: Fons Heijnsbroek (CC0 1.0)

We lezen het steeds vaker: Nederland heeft een personeelstekort. Bedrijven blijken massaal op zoek te zijn naar personeel, want er staan volgens het CBS een recordaantal vacatures open. Tegelijkertijd blijkt dat de samenleving deze vraag helemaal niet kan opvangen, want de groep van werklozen wordt tegelijkertijd steeds kleiner. Hoe is deze situatie ontstaan en hoe gaan we het tekort aan arbeidskrachten oplossen?

Toen de coronacrisis begon, ontstond er de angst dat bedrijven het niet gingen overleven. Veel mensen zouden hun baan verliezen en er zouden banen verdwijnen. Een blik op de statistieken van het CBS laat in 2020 inderdaad een kleine dip in het aantal vacatures zien. Als we het gemiddelde aantal vacatures van 2019 vergelijken met het gemiddelde van 2020, is er sprake van een daling van 24,9 %. Na het eerste coronajaar is de situatie compleet gedraaid . Zo werd er in het tweede kwartaal van 2022 een recordaantal van 466.800 openstaande vacatures bereikt, een stijging van 63,4 % ten opzichte van het laatste kwartaal van 2019.

Als deze openstaande vacatures vervolgens tegenover de werkloosheidcijfers worden gezet, is de arbeidskrapte eigenlijk pas echt zichtbaar. Het hoge aantal vacatures en de lage werkloosheid zorgen ervoor dat er in het vierde kwartaal van 2022 123 vacatures openstaan per elke 100 werklozen.

Deze krapte veroorzaakt tal van problemen in de maatschappij. In de bouw zijn er bijvoorbeeld al jaren tekorten en deze situatie zal in de komende jaren niet snel veranderen. Nu we in een recordtijd duizenden woningen willen bouwen om de woningnood op te lossen, is dit personeelstekort natuurlijk niet handig. "Projecten worden uitgesteld. Daardoor bestaat het risico dat er minder woonhuizen worden opgeleverd. En doordat arbeid duurder is, schieten ook de prijzen omhoog", zegt een woordvoerder van bouwbedrijf Dura Vermeer tegen de NOS. Ook de detailhandel kampt met problemen vanwege de personeelstekorten: "Doordat we geen extra personeel konden vinden, moeten we de aankomende periode op de zaterdag dichtblijven. Wij doen dit natuurlijk liever niet, maar door het gebrek aan personeel zijn we simpelweg genoodzaakt", vertelt een medewerker van De Échte Groenteman Van der Vegt (Zwolle) aan ons.

Niet alleen vergrijzing

Vergrijzing verklaart een deel van de oorzaak van de arbeidskrapte. Vergrijzing is natuurlijk geen nieuw fenomeen en er is ook al vaak voor gewaarschuwd. Arbeidsexpert Rob Witjes zei afgelopen januari tegen de NOS dat die vergrijzing nu naar een hoogtepunt aan het ontwikkelen is. Er komen simpelweg te weinig arbeidskrachten bij om het aantal mensen dat met pensioen gaat op te vangen. Verder stelt hij dat de huidige stijging te maken heeft met het feit dat de krapte zich niet meer beperkt tot de sectoren waar traditioneel al tekorten aan arbeidskrachten waren. Na de dip van de coronacrisis zijn mensen weer onverwacht veel gaan consumeren en dit was in veel sectoren merkbaar. Ook doen steeds minder mensen een praktische opleiding, waardoor er een tekort aan vakmensen is ontstaan.

Er zijn verschillende oplossingen te bedenken om deze problemen te verzachten. Zo zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, tegen het UWV dat Nederlanders allereerst wat minder in deeltijd kunnen gaan werken. Hiernaast moet werken volgens hem echt lonen voor de lage inkomens: ''Nederland heeft een omvangrijk stelsel van toeslagen en aftrekposten om mensen met lage inkomens te ondersteunen. Dat heeft ook als pervers resultaat dat je allerlei toeslagen kwijtraakt als je meer gaat werken, waardoor je nauwelijks meer of zelfs minder geld overhoudt.''

Minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wil het volgen van praktische opleidingen gaan stimuleren. Zowel de overheid als werkgevers moeten mensen ''enthousiasmeren dat die mogelijkheden er liggen, dat je aan het werk kan en dat er goede banen zijn. Niet alleen op dit moment, maar ook in de toekomst'', zei Dijkgraaf tijdens een interview bij BNR Nieuwsradio.

13 maart 2023 |
Jan Zieleman
Student minor journalistiek en nieuwe media (2022/2023)