Door meerdere crises in de wereld maken arbeiders zich zorgen om hun banen. Na de coronacrisis kwam de oorlog in Oekraïne, waardoor de economie bleef kelderen. Heeft dit grote gevolgen gehad op het werkloosheidspercentage in Nederland?

Van alle werklozen in Nederland moet er voornamelijk gekeken worden naar de werkloze beroepsbevolking om het effect van de verschillende crises in beeld te krijgen. De werkloze beroepsbevolking bestaat uit alle 15- tot 75-jarigen in Nederland die geen betaald werken hebben en hier recentelijk naar op zoek zijn geweest. 2013 was een economisch zwaar jaar voor Nederland, maar na dat jaar bleef het aantal werklozen gestaag dalen. Hier kwam alleen door de coronapandemie een einde aan. In 2020 steeg het aantal werklozen in Nederland van 141 duizend naar 528 duizend. Dit was een forse stijging. Hierna daalde de werkloosheid tot het in 2022 weer steeg naar 372 duizend, maar in de rest van het jaar 2022 bleef de werkloosheid dalen.

De afname in werkenden nam vooral toe onder de 25- tot 45-jarigen. Bij de leeftijden daarboven veranderde de participatie nauwelijks. Het huidige werkloosheidspercentage is niet enkel ontstaan doordat werkende hun baas verliezen, maar ook omdat er meer mensen toestromen tot de arbeidsmarkt, die daar voorheen nog niet waren. Deze instroom is de belangrijkste factor voor het werkloosheidspercentage. In combinatie met de afgenomen uitstroom naar werk zorgt dit voor het aantal werklozen. De werkloosheid heeft dus niet alleen te maken met de pandemie of de oorlog, maar juist met andere factoren.

De arbeidsmarkt blijft nog krap, terwijl het aantal werklozen historisch laag is. Een correlatie met het aantal werklozen zijn de uitkeringen, die de overheid verschaft aan werklozen. De uitkeringsinstantie UWV verstrekt in de wintermaanden normaliter meer werkloosheidsuitkeringen dan in de zomer. Dit komt doordat er dan minder werk voorhanden is door het weer in bijvoorbeeld de landbouw. Het totaal aantal uitkeringen daalden ook nog eens totaal dit jaar vergeleken met vorig jaar. Hoewel, het is in Nederland ook niet gemakkelijk om aan zo’n uitkering te komen. Er zitten veel regels aan verbonden en het aanvraagproces duurt erg lang. Monique van Rijthoven kan door ziekte al twee jaar niet meer werken, maar wacht nog steeds op een uitkeringsgoedkeuring. “Het wachten is niet alleen economisch vervelend, maar zorgt ook voor stress, wat de ziekte niet bevorderd.” Als we kijken naar het aantal openstaande vacatures zijn deze ook aan het stijgen. Van alle sectoren is dit aantal het hoogst bij Defensie. Dit is waarschijnlijk een direct gevolg van de oorlog in Oekraïne. Het aantal vacatures was tijdens de coronapandemie gedaald, maar is dus nu weer gestaag aan het groeien. Er wordt voornamelijk binnen humanresourcesmanagement een hoog aantal vacatures gezien, wat te maken heeft met de krapte op de arbeidsmarkt.

De ontwikkeling van het lage aantal werklozen is opvallend, omdat de economie blijft krimpen. De gevolgen van de recentelijke wereldcrises hierop lijken te verdwijnen uit het werkloosheidspercentage. Het aantal vacatures is weer op het niveau als voor de pandemie en de oorlog in Oekraïne heeft hier ook invloed op. Ook het aantal uitkeringen laat niet zien dat de werkloosheid een kleiner probleem is geworden.