Een stil huis, familieleden die steeds minder langskomen en bijna al je vrienden zijn inmiddels overleden: eenzaam oud worden wens je niemand toe. Iedereen in Leiden kan echter een steentje bijdragen om eenzaamheid onder ouderen te bestrijden.

Oud-minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) noemde eenzaamheid, nog vóór het uitbreken van de coronapandemie, ‘misschien wel het grootste probleem van deze tijd’. Socioloog Theo van Tilburg (VU Amsterdam) doet al 30 jaar onderzoek naar eenzaamheid onder ouderen. Wat blijkt? Maar liefst 60 procent van de mensen tussen de 85 en 90 ervaart gevoelens van eenzaamheid. Dit probleem is volgens Van Tilburg niet makkelijk op te lossen door een bloemetje te brengen, zo vertelt hij in een interview met HUMAN, maar wél te bestrijden door het opbouwen van een betekenisvolle band. Ook Hoogleraar Anja Machielse (Universiteit van Utrecht) stelt dat het vooral gaat om de zogenaamde emotionele eenzaamheid: ‘Het gemis aan betekenisvol contact maakt dat mensen zich eenzaam voelen; een luisterend oor is belangrijk voor iederéén’.

Alleen in Leiden
Tiny (89) woont in het centrum van Leiden, in een bovenwoning vol orchideeën. ‘Na een ongeluk met mijn scootmobiel kom ik niet meer buiten. De dagen in mijn eentje lijken soms eeuwen te duren.’ Zelfstandig wonende Leo (87) komt net als Tiny niet meer buiten, maar tóch voelt hij zich niet eenzaam: ‘Mijn voordeur staat overdag altijd op een kier: iedereen is welkom. Als je trouwens iets wil drinken, pak het maar uit de ijskast’. In zijn ijskast staan tientallen pakjes limonade en blikken cola. 'Bijna dagelijks komen hier mensen langs om een praatje te maken, heel gezellig.’ Ans (100) woont in een verzorgingstehuis aan de rand van Leiden. Ze heeft - in haar eeuw op deze wereld - twee wereldoorlogen meegemaakt maar weet nog alle versjes die ze op de kleuterschool leerde op te dreunen. ‘Mijn hoofd lijkt te overstromen door al mijn herinneringen en ook mijn lijf heeft het zwaar te verduren. Al mijn vrienden zijn overleden. Zo alleen, hoeft het van mij allemaal niet meer.’

‘Wanneer de afstand tot de samenleving groot is, neemt
eenzaamheid toe’
Anne, beleidsmedewerker Gemeente Leiden

Eenzaamheidsbestrijding
Anne, beleidsmedewerker van Gemeente Leiden op het sociale domein, houdt zich in haar werk bezig met eenzaamheidsbestrijding. ‘De eenzaamheid in Leiden is moeilijk inzichtelijk te maken, omdat eenzame ouderen meestal niet vaak buiten komen.’ Wél is duidelijk in welke wijken meer eenzaamheid is: zo is de eenzaamheid in het centrum veel minder groot dan in de buitenwijken, waar ouderen vaak in anonieme flats wonen en weinig aansprak hebben met buurtgenoten. Zo stelt Rogerson: ‘Wanneer de afstand tot de samenleving groot is, neemt eenzaamheid toe’. Om eenzaamheid in de stad tegen te gaan, werkt de gemeente samen met buurtcoaches en organisaties als Incluzio, een initiatief dat vrijwilligerswerk faciliteert. Eenzaamheid bestrijdt Incluzio Leiden door bijvoorbeeld ‘75+ bezoeken’. Met zo’n bezoek krijgt iedereen die de leeftijd van 75 bereikt en nog zelfstandig woont, een uitnodiging voor een kosteloos welzijnsbezoek. Hiermee hoopt Incluzio meer inzicht te krijgen op het gebied van eenzaamheid.

...