Derdejaarsstudent BSc Life Science and Technology en minorstudent Journalistiek en Nieuwe Media (2022/2023)
Afgelopen week maakte president Maia Sandu van Moldavië bekend dat Russische saboteurs van plan waren om de Moldavische regering om ver te werpen. Het land heeft al geruime tijd last van Russische invloed. Maar hoe komt het dat Moldavië onder zulke grote Russische druk staat en welke stappen neemt het land om hieraan te ontkomen?
Moldavië kent een lange complexe geschiedenis, waarin de relatie met Rusland een belangrijke rol speelt. Rusland probeert al een lange tijd het land in zijn invloedssfeer te houden en alle pro-westerse hervormingen te dwarsbomen. Sinds de Moldavische onafhankelijkheid in 1991 is het armste land van Europa het toneel van geopolitieke belangen.
De huidige situatie in Moldavië is grotendeels terug te leiden naar de Moldavische onafhankelijkheid. In 1990, aan de vooravond van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, leidden spanningen binnen de Moldavische Socialistische Sovjetrepubliek tot de afscheiding van de regio Transnistrië. Na een korte oorlog, waar Transnistrië gesteund werd door Rusland, verkreeg Transnistrië een de facto onafhankelijke status die het tot de dag van vandaag nog heeft. Ook resulteerde dit in de permanente stationering van Russische ‘vredestroepen’ in Moldavië. Dit ‘frozen conflict’ legde de basis voor de huidige gespannen relatie tussen Rusland en Moldavië. Foto: Viewsridge (CC BY-SA 4.0),Recenter kregen deze spanningen een nieuwe lading toen in 2019 de pro-Europese politicus Maia Sandu premier van Moldavië werd. Een jaar later werd zij gekozen tot de president van het land. Sindsdien vaart het land, wat daarvoor vaak door pro-Russische politici werd geregeerd, een koers van hervorming en Europese integratie. Dit leidt tot veel kritiek vanuit Rusland. Foto: Parlamentul Republicii Moldova (Public Domain Mark 1.0).De Russische invasie van Oekraïne heeft ook in Moldavië grote gevolgen gehad en heeft een nieuwe draai gegeven aan de verhoudingen tussen Moldavië en Rusland. Waar Rusland Oekraïne op een militaire manier binnen zijn invloedssfeer wilde houden, wordt Moldavië voornamelijk met economische en hybride middelen bedreigd. Door bijvoorbeeld het verhogen van gasprijzen en cyberaanvallen probeert Rusland Moldavië te destabiliseren. Foto: Manhhai (CC BY 2.0).Hier bovenop kwam het nieuws van een vermeende couppoging. Begin februari maakte de Oekraïense President Zelenskyy bekend dat zijn inlichtingendiensten een Russische plan hadden onderschept om Moldavië ’te vernietigen’. Een week later bevestigde president Sandu dat Russische saboteurs aanvallen zouden willen uitvoeren op overheidsgebouwen met als doel de huidige regering omver te werpen en een marionettenregering te installeren. Foto: President of Ukraine (CC0 1.0).
This is the pro-Russian Moldovan Shor party.
Today they held an anti-government protest. The participants demanded that the authorities fully pay utility bills. Moldovan President Maia Sandu said earlier that the Russian Federation plans to carry out a coup d'état in Moldova. pic.twitter.com/3JjuOBzc9W
Hoewel de vermeende couppoging gepleegd zou worden door buitenlandse saboteurs, is er ook van binnen Moldavië druk op de huidige regering en president. Zo zijn er sinds de enorme prijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne regelmatig protesten. De pro-Russische Shor-partij, onder leiding van de oligarch Ilan Shor, organiseert deze demonstraties. Zij zouden ook sommige demonstranten betalen om deel te nemen aan deze protesten.
Sinds de Russische invasie in Oekraïne heeft de Moldavische regering verschillende stappen gezet om te ontkomen aan de Russische invloed en hun pro-westerse koers te bevestigen en versnellen.
Op 10 februari 2022 trad het kabinet van de Moldavische premier Natalia Gavrilița af. Enkele dagen later werd Dorin Recean (zie foto) aangewezen als nieuwe premier van Moldavië. Het nieuwe kabinet was nagenoeg hetzelfde als die van zijn voorganger, enkel een aantal bekritiseerde ministers mochten niet terugkeren. Analisten vermoeden dat deze ‘kabinetsherschikking’ mede is ingegeven door het trage hervormingstempo van Gavrilița en om de stabiliteit in Moldavië te vergroten. Foto: Parlamentul Republicii Moldova (Public Domain Mark 1.0).
The 🇪🇺integration of #Moldova will be a long & complex process. We look for no shortcuts. We’re committed to taking all steps to reform the country – a process in which officials, entrepreneurs, civil society & diaspora will be involved.This is what I told President @vonderleyen. pic.twitter.com/flLWWOzHz7
Na de Russische invasie van Oekraïne heeft Moldavië samen met Oekraïne kandidaat-lidmaatschap van de Europese Unie aangevraagd. In juni 2022 maakte de Europese Raad Moldavië officieel een kandidaat-lid van de Europese Unie. Moldavië is sindsdien bezig met het doorvoeren van de hervormingen die de Europese Unie heeft aangeraden.Ook lijkt Moldavië zich steeds meer tot de NAVO te richten. Hoewel Moldavië neutraliteit in zijn grondwet heeft verankerd, vragen Moldavische bestuurders zich de laatste tijd hardop af hoelang dit nog houdbaar is. Volgens president Sandu is er een ‘serieuze discussie’ gaande in Moldavië over de vraag of het land lid moet worden van een militair bondgenootschap. Foto: NATO North Atlantic Treaty Organization (CC BY-NC-ND 2.0).
Naast verdere Europese en Atlantische integratie van Moldavië helpen Europese bondgenoten met het direct versterken van Moldavië bijvoorbeeld door het leveren van militair materieel. Zo doneerde Duitsland afgelopen januari deze pantserinfanterievoertuigen, waarvan er in het totaal negentien naar Moldavië zullen komen.
