Scheiden voor Dummies: hoe het huwelijk uit de mode raakte
28 maart 2022
Yke Uijtewaal
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2021/2022 Bachelor Nederlandse Taal en Cultuur

Scheiden of bij elkaar blijven? Het is een vraag zo normaal als: ‘Wat eten we vanavond?’ Met de veranderde maatschappelijke standaarden is trouwen niet meer de standaard. Nieuwe constructies zoals het geregistreerd partnerschap worden populairder, maar het aantal scheidingen neemt daarentegen wel af: is het dan nog niet te laat om de handdoek in de ring te gooien?

Car Divorce The Netherlands - Free photo on Pixabay
Foto: Pixabay

In het rijtje ‘Programmeren voor Dummies’ en ‘Minimalistisch leven voor Dummies’ is tegenwoordig een nieuw boek te koop: ‘Scheiden voor Dummies’: een boek met alle ins-en-outs over uit elkaar gaan met je partner. Daar waar vroeger trouwen in de mode was, is de verbreking van een huwelijke overeenkomst tegenwoordig in. Maar hoe kunnen we deze ’trend’ verklaren?

Steeds minder mensen gaan trouwen

In de onderstaande grafiek staan cijfers van het CBS over het aantal voltrokken huwelijken vanaf 1996 tot 2020. Hier is een duidelijke dalende lijn te zien. Maar waar ligt dat dan aan?

Maatschappelijke veranderingen en alternatieven

Een eerste reden hiervoor is reeds bekend en vaak benoemd: trouwen is nu eenmaal geen must meer. Waar we vroeger met de nek aangekeken werden als wij ongetrouwd met een partner gingen samenwonen of een kind kregen, is dit nu helemaal niet meer zo gek. Een belangrijke reden hiervoor is dat het geloof niet meer centraal staat, en dat was nu net de reden dat velen gingen trouwen: het huwelijk was een heilig sacrament, en seks voor het huwelijk was daarbij not-done.

Een alternatief blijkt te zijn: het geregistreerd partnerschap. Dit trekt vele stellen blijkbaar meer aan dan een dure trouwceremonie, en het concept is hetzelfde: je zweert trouw aan elkaar en dit staat vast in de wet. Daarnaast was het vroeger als ongetrouwde vader van een kind financieel nadelig om niet gebonden te zijn bij de wet. Tegenwoordig zijn ouders die niet getrouwd zijn, maar wel een geregistreerd partnerschap hebben, alsnog juridisch ouder van het kind. Dit was voorheen niet zo. Door deze nieuwe mogelijke constructie valt een andere noodzaak van trouwen ook weg.

Echtscheidingen: hoe zit het daarmee?

Maar neemt het aantal echtscheidingen dan ook toe, als het aantal voltrokken huwelijken daalt? Duidelijk is wel dat het nu maatschappelijk meer geaccepteerd is om te scheiden, omdat er blijkbaar ook anders tegen het huwelijk aangekeken wordt. 75 procent van de Nederlanders vindt dit echter nog wel steeds een slechte zaak, maar hierbij spelen de motivaties voor het verbreken van het huwelijk wel een rol. Socioloog en onderzoeker Tanja Traag benoemt dit ook: ''We hebben mensen gevraagd naar wat zij vinden van de ontwikkeling. Als je mensen vraagt of ze vinden dat iemand mag scheiden, dan zal het antwoord vaak zijn: dat hangt ervan af.''

In de grafiek hieronder is het aantal echtscheidingen tussen 1996 en 2020 te zien. Opvallend is dat dit aantal niet eenduidig toe blijkt te nemen: afgezien van een paar flinke pieken rond 2000 en 2014, neemt dit aantal dus wel af. Daar valt wel bij te zeggen dat dit aantal in 1950 6462 was, tegenover een aantal van 28.965 in 2020. Dit aantal is dus bijna 4,5 keer zo hoog. Er scheiden dus nog steeds veel meer mensen dan vroeger, maar deze stijgende lijn is nu zeker aan het afvlakken.

Scheiden vroeger versus scheiden nu

Niet alleen was scheiden vroeger praktisch onmogelijk omdat het huwelijk een zeer belangrijke rol vervulde, maar je kon ook bijna niet scheiden zonder een valide reden. Dit resulteerde erin dat stellen moesten liegen over hun reden hiervoor: één van de twee zei dan bijvoorbeeld dat hij of zij was vreemdgegaan ('de grote leugen') om een vrijbrief te krijgen om uit elkaar te gaan.

Dit is nu totaal anders, maar dat heeft ook te maken met een veranderde levenshouding: de milennial wil niet zomaar 'settelen' voor de eerste de beste partner en wil dan ook goed nadenken en hebben rondgekeken voor het maken van zo een belangrijke keuze. Daarnaast is het individuele geluk in onze samenleving erg belangrijk: en zodra deze in gevaar komt door een relatie waar iemand ontevreden in is, wordt hier nogal eens de keuze gemaakt om er dan niet mee door te gaan.

Of je het nu wilt of niet, scheidingen gaan blijven voorkomen. In elk geval is er nog een groep die er een slaatje uit kan slaan: de vele mediators, advocaten en relatietherapeuten die betrokken zijn bij dit soort keuzes verdienen er in elk geval goud geld aan.

28 maart 2022 |
Yke Uijtewaal
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media 2021/2022 Bachelor Nederlandse Taal en Cultuur