Datavisualisatie
Dit is waarom wij Nederlanders meer uitgeven, ondanks een lager vertrouwen in de economie
28 maart 2022
Otto Waasdorp
Student Geschiedenis & Minor Journalistiek en Nieuwe Media - Universiteit Leiden

Uit de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat consumenten minder vertrouwen hebben in de economie en minder bereid zijn tot grotere uitgaven. Toch blijkt uit andere cijfers van het CBS dat de gemiddelde consument toch meer uitgeeft dan gedurende voorgaande periodes. Dit artikel legt uit waarom dat zo is.

Op 23 maart jongstleden publiceerde het CBS nieuwe cijfers over het consumentenvertrouwen in Nederland. Opmerkelijk is dat met het vertrouwen van consumenten met -39 bijna op een all time low zit. Het laagste cijfer ooit gemeten door het CBS was toevalligerwijze ook in maart, maar dan 9 jaar geleden. In 2013 was het consumentenvertrouwen nog een paar punten lager, namelijk -41. Dit dieptepunt kan worden verklaard door de economisch zware tijden die men toentertijd kende. Met een krimpende economie was het voor veel Nederlanders een economisch gezien zware periode.

Wat betekent consumentenvertrouwen eigenlijk?

Het CBS omschrijft het consumentenvertrouwen als volgt: “Het consumentenvertrouwen is een indicator die informatie geeft over het vertrouwen en opvattingen van consumenten ten aanzien van de ontwikkelingen van de Nederlandse economie en hun eigen financiële situatie.” Het CBS legt later uit dat deze indicator is opgebouwd uit twee verschillende cijfers, namelijk de koopbereidheid en het economisch klimaat.

De koopbereidheid wordt door het CBS getoetst aan de hand van vragen over de eigen financiële situatie, aan een grote set van verschillende huishoudens. De antwoorden worden gewogen en daaruit komt dan een gemiddelde, wat uiteindelijk voor het koopbereidheidcijfer zorgt. Het economisch klimaat wordt in principe op een gelijke manier berekend als de koopbereidheid. Alleen gaan de vragen nu niet over de eigen financiële situatie, maar over de ontwikkelingen van de Nederlandse economie in het geheel.

Bij een waarde van -100 zijn alle deelnemers negatief, bij een waarde van 0 zijn er evenveel pessimisten als optimisten en bij een waarde van 100 is elke deelnemer positief. Het consumentenvertrouwen wordt uitgerekend op basis van de gemiddelde percentages positieve en negatieve antwoorden bij de koopbereidheid en het economisch klimaat.

Groeiende consumptie

Ondanks het dalende vertrouwen in de economie van de consumenten, gaven consumenten wel meer geld uit in januari 2022 dan januari 2021, aldus het CBS. Dit is opmerkelijk aangezien het consumentenvertrouwen in januari 2022 lager was ten opzichte van januari 2021, respectievelijk -19 tegenover -39. Gemiddeld besteedde de consument in januari 2022 11,1 procent meer dan een jaar daarvoor.

Ouwehands dierenpark kan weer worden bezocht. Foto: Richardkw (CC BY-SA 3.0)

Wat opvalt aan de cijfers is dat consumenten meer duurzame goederen hebben gekocht in januari 2022 dan het voorgaande jaar; 27,8 procent is wat de gemiddelde consument meer uit gaf. Een logische verklaring hiervoor kan worden gevonden in de coronamaatregelen. In januari 2021 waren de winkels niet open, ook niet voor het zogeheten click and collect. Daarnaast is een stijging zichtbaar in de uitgaven aan de dienstensector. Hieronder vallen onder meer de kapper, telefoon- en internetabonnementen, maar ook dagjes uit zoals de dierentuin en voetbalwedstrijden. Een daling in het uitgavenpatroon van de consument kan worden gevonden in de categorie voedings- en genotmiddelen.

Hoewel de cijfers elkaar op het eerste oog tegen te lijken spreken, is het best logisch dat de consument ondanks het lage vertrouwen meer geld uit heeft gegeven in januari 2022 dan in januari 2021. De consument kon vorig jaar januari simpelweg minder geld uitgeven omdat de meeste winkels waren gesloten. Dat er minder geld wordt uitgegeven aan genotsmiddelen merkt Tim Martens, medewerker van wijnwinkel La Bordelaise wel in de winkel. “Het lijkt erop alsof mensen door corona het restaurant gevoel thuis hebben gecreëerd. Nu alle restaurants weer open zijn, geven mensen hun geld eerder daar uit dan bij ons. Al lijkt het de laatste tijd wel weer wat aan te trekken, blijkbaar vindt de klant restaurants toch te duur."

28 maart 2022 |
Otto Waasdorp
Student Geschiedenis & Minor Journalistiek en Nieuwe Media - Universiteit Leiden