De druk op de universiteiten neemt toe, zo meldde onder andere de NOS eind vorig jaar. Er zijn steeds meer studenten en voor de voorzieningen en de kwaliteit van het hoger onderwijs is dat niet altijd gunstig. Uit cijfers van het CBS blijkt dat een deel van de stijging wordt veroorzaakt door de grote toename in het aantal internationale studenten. De vraag is waarom steeds meer internationale studenten voor Nederland kiezen.
Eén van die vele internationale studenten is Márton Biró (25). Hij is Hongaars en studeert al enkele jaren in Nederland. Hij is inmiddels bezig met een master Moderne Nederlandse letterkunde: ‘Ik ben naar Nederland gekomen, omdat ik een opleiding van een hogere kwaliteit wilde. Daarnaast wilde ik zien hoe het onderwijs in Nederland anders wordt vormgegeven.’
Márton was niet de enige met dit idee. Zoals uit de onderstaande grafiek blijkt, is het aantal internationale studenten tussen 2013 en 2022 flink toegenomen. Niet alleen het aantal internationale studenten toegenomen, ook het aandeel internationale studenten op de gehele studentenbevolking is groter geworden.
In onderstaande grafiek wordt duidelijk hoe deze stroom aan internationale studenten precies in elkaar zit. De stijging is het grootst vanuit andere EU-landen, maar ook uit andere werelddelen meldden zich steeds meer internationale studenten.
Het blijkt dat deze toename veroorzaakt wordt door meerdere factoren. Eén oorzaak kan gevonden worden in het rapport over studentmobiliteit in het hoger onderwijs dat Nuffic (Nederlandse organisatie voor internationalisering in onderwijs) in 2019 naar buiten bracht. Bovendien geeft de organisatie vijf redenen voor het feit dat veel internationale studenten voor het Nederlandse onderwijs kiezen. Eén daarvan is dat er in Nederland veel Engelstalige opleidingen zijn en dit worden er ook steeds meer. Er zijn veel oorspronkelijk Nederlandstalige opleidingen die een Engelse variant hebben gekregen de afgelopen jaren. Daarnaast zijn er ook opleidingen die nu vanaf de oprichting alleen in het Engels worden gegeven. Deze groei houdt zichzelf ook in stand omdat meer internationale opleidingen meer internationale studenten aantrekken. Hierdoor groeit vervolgens ook de vraag naar plekken op internationale opleidingen weer.
Uiteraard zijn er voor internationale studenten in landen zoals Engeland, nog veel meer Engelstalige opleidingen te vinden. Engelstalige landen ontvangen dan ook al lange tijd veel internationale studenten. Toch lijkt er in de afgelopen twee jaar sprake te zijn van een daling in het aantal buitenlandse studenten dat ervoor kiest om in Engeland te gaan studeren. Dit heeft volgens Nuffic waarschijnlijk te maken met de Brexit. Engeland is niet langer onderdeel van de Europese Unie. Daardoor betalen studenten uit andere EU-landen hier, afhankelijk van de onderwijsinstelling, een hoger tarief. Veel internationale studenten zien Nederland dan als een goed alternatief.
Bovendien is er wat betreft het Nederlandse collegetarief sprake van een redelijk gunstige situatie voor buitenlandse studenten. In Hongarije zijn er bijvoorbeeld opleidingen die 2000 euro per jaar kosten, evenals in Nederland, maar er zijn ook opleidingen die veel duurder zijn. Toch zijn er EU-landen waar studeren veel goedkoper of zelfs gratis is, zoals in Denemarken. Het is dus relatief gezien niet extreem duur om te studeren in Nederland. Dit maakt ons land ook aantrekkelijker voor internationale studenten. Voor de Nederlandse universiteiten is dit ten dele ook gunstig. Een onderdeel van het geld dat zij van de overheid ontvangen is namelijk afhankelijk van het aantal ingeschreven studenten. Dit kan ook een rol spelen bij het proberen aan te trekken van internationale studenten door Nederlandse universiteiten.
Voor Márton waren niet alleen de opleidingen zelf en het collegegeld redenen om in Nederland te gaan studeren. Ook de Nederlandse onderwijsstijl droeg hieraan bij. 'Het lesgeven is hier erg anders dan in Hongarije. Het is daar heel sterk hiërarchisch georganiseerd. Er wordt verwacht dat je zit en passief de informatie overneemt die je van een docent krijgt. In Nederland is er juist veel ruimte om in gesprek te gaan, de mening van de student doet ertoe tijdens colleges.'
Eén van de eerdergenoemde vijf redenen dat internationale studenten voor Nederland zouden moeten kiezen, is het feit dat de Nederlandse maatschappij verwelkomend en inclusief is ten overstaande van studenten uit andere culturen.
Hoewel Márton het hier goed naar zijn zin heeft, vindt hij dit toch te idealistisch. 'Als internationale student word je niet daadwerkelijk opgenomen in de Nederlandse studentencultuur. Je wordt bijvoorbeeld niet toegelaten bij een studentenvereniging. Je moet dan op zoek naar een apart initiatief voor internationale studenten. De universiteit vertelt een mooi verhaal over inclusiviteit om buitenlandse studenten binnen te halen. Als je hier echter bent, krijg je niet het gevoel dat ze willen dat je blijft. We worden getolereerd, maar we zijn niet echt welkom.'
Er zijn dus meerdere oorzaken aan te wijzen voor de groei van het aantal internationale studenten. Deze groei brengt internationalisering van het onderwijs en de culturele verrijking van de studentenbevolking met zich mee. De ontwikkeling heeft helaas ook de negatieve gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs. Er is niet alleen ruimte tekort op de campussen, maar ook op financieel gebied zorgt de toename voor moeilijkheden. Universiteiten krijgen namelijk ondanks de grote stijging, steeds minder geld per student van de overheid. De vraag is wat hieraan gedaan kan worden.
'Universiteiten hebben een aantal mechanismen bedacht die het mogelijk zouden maken om de stromen aan internationale studenten beter te kunnen sturen', aldus Ruben Puylaert (28) woordvoerder van Universiteiten van Nederland. Een voorbeeld hiervan is het plaatsen van een maximum aantal studenten op Engelse varianten van opleidingen die zowel een Nederlandse als een Engelse vorm hebben.
Een andere oplossing zou zijn om op opleidingsniveau een maximum in te stellen voor het aantal studenten uit de Europese Unie. 'We vragen al sinds 2018 om deze maatregelen, maar het is nu aan de politiek om ze ook wettelijk mogelijk te maken.' De toekomst zal moeten uitwijzen of de politiek gehoor gaat geven aan de oproep van de universiteiten en zich gaat inzetten om de stroom aan internationale studenten in te perken.