In 2017 daalde het percentage Nederlanders dat zich tot een kerkelijke gemeenschap rekent voor het eerst onder de 50%. De ontkerkelijking zou een feit zijn. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Plan Bureau.
De cijfers van het CBS laten een wereld van verschil zien in vergelijking met de verzuiling. In de vorige eeuw waren deze cijfers ondenkbaar. De samenleving was destijds verdeeld in vier zuilen op basis van religie en andere levensvisies. Eind jaren zestig begon Nederland te ontzuilen. Dit vormde de start voor de ontkerkelijking.
Nederland begon te individualiseren. Emancipatie, stijging van welvaart en de komst van de televisie speelde hier een grote rol in. Men wilde en wil nog steeds zelf beslissingen maken over hun leven en niet meer gebonden zijn aan de regels van een groep. Hier begon de secularisering van Nederland. Daarbij zien we natuurlijk de opkomst van nieuwe religies zoals de Islam.
Spiritualiteit
Een andere vorm van geloof wordt niet meegenomen in de cijfers van het CBS. Terwijl de ontkerkelijking vanaf de jaren zestig afnam, was er namelijk sprake van een groeiende belangstelling voor spiritualiteit. Spiritualiteit is een breed begrip en wordt vaak als iets zweverigs gezien. Het heeft met name te maken in het geloof van de eigen levensgeest.
Door de individualisering die gepaard gaat met de secularisering komt er meer druk te staan op het individu. Mensen zijn op deze manier niet meer gebonden aan het geloof en moeten zélf mening en zin geven aan hun leven. Spiritualiteit is hier een oplossing voor. De vraag is of veel mensen dan ook naar deze oplossing grijpen.
Uit onderzoek van het Centraal en Cultureel Planbureau blijkt dat óók het percentage Nederlanders dat zichzelf spiritueel noemt daalt. Dit blijkt uit hun rapport Buiten kerk en moskee. We spreken van een piek in het jaar 2000. In 2018 noemt 16% van de populatie zich nog spiritueel.
Wat is gelovig?
Ik sprak met de dominee van het Sint Adalbertuskerk in Spaarndam. Deze parochie is onderdeel van een Rooms-Katholiek samenwerkingsverband tussen verschillende parochies in de gemeente Haarlemmermeer. De dominee draait inmiddels al lang mee in de kerkelijke gemeenschap en heeft het aantal mensen dat naar de kerk komen ook zien slinken. "Dat raakte mij in het hart. Het is ook één van de redenen geweest de samenwerking met de andere parochies aan te gaan."
Als reactie op de cijfers van het CBS maakt hij duidelijk dat je gelovigen niet allemaal over één kam kan scheren. "Het is allemaal niet zo zwart-wit. Het is niet zo dat iemand per se niet meer gelovig is wanneer wij de beste man of vrouw nooit meer bij het zondagsgebed zien verschijnen." Veel mensen gaan nooit meer naar de kerk, bidden af en toe óf slaan alleen een kruisje als ze toevallig een kerk binnenlopen, maar noemen zichzelf wel gelovig.
Gedurende zijn tijd in de parochie heeft hij verschillende mensen zien komen, gaan en weer terug zien komen. "Dit verbaasde mij in het begin heel erg. En ik moet zeggen dat ik er in eerste instantie ook echt wel moeite mee had dat onze volgers zomaar afstand van ons namen. Ik heb dit ook moeten leren begrijpen."
"Afstand nemen is inderdaad niet het goede woord. Ze waren nog altijd bij ons en bezig met Onze Lieve Heer. Dan mag daar niet zomaar de stempel niet gelovig opgeplakt worden", aldus de dominee. Ook al daalt het aantal kerkelijk gezindten onder de 50%, volgens het CBS, geloof is niet te meten.