Online fraude, oplichting, pesten en hacken is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Een cybercrime kan er heel onschuldig uit zien, maar voordat je het weet beschikt een crimineel over je online persoonlijke gegevens of ben je duizenden euro’s kwijt. Steeds meer mensen krijgen hiermee te maken, zo ook Peter die te maken kreeg met identiteitsfraude.
Peter* was bijna een slachtoffer geworden van identiteitsfraude. Daarom vindt hij het belangrijk om zijn verhaal te vertellen. In de hoop dat hij op deze manier andere mensen kan waarschuwen. Wat begon met een onschuldig bericht van een onbekend telefoonnummer kreeg al snel een andere wending. De afzender beweerde zijn zoon te zijn. “Ik opende het appje en het begon onschuldig met: ‘Hoi pap hoe gaat het?’ De afzender zat krap bij kas en had geld nodig om zijn huur te kunnen betalen. Hij vroeg of ik hem wilde helpen door middel van 500 euro over te maken via onderstaande Tikkie”, vertelt Peter. Het slachtoffer twijfelde aan het bericht. “Ik vroeg waarom hij een ander nummer had.” De zoon appte direct terug, dat zijn telefoon kapot was en dat hij daarom een nieuwe had gekocht met een ander nummer. Peter vertrouwde de situatie niet en belde zijn echte zoon op het nummer dat hij nog had. Al gauw werd duidelijk dat zijn echte zoon geen andere telefoon had gekocht. “Toen bleek ook wel dat ik te maken had met een oplichter, maar het leek zo echt allemaal. Ik snap dat veel mensen hier toch in trappen.”
Peter is niet de enige die in aanraking kwam met cybercriminaliteit. Tweederde van de Nederlanders hebben wel eens een sms ontvangen van bijvoorbeeld de ING-bank met het bericht: Je betaalpas komt binnenkort te vervallen. Via onderstaande link kan je kosteloos een nieuwe aanvragen. Alleen is deze sms niet afkomstig van de ING-bank. Achter dit bericht zitten criminelen die hopen dat mensen op de link klikken. Wanneer iemand op deze link klikt, kunnen misdadigers betaalgegevens of persoonlijke gegevens van desbetreffende persoon makkelijk achterhalen. Het zo bekende phising. Dieven worden hier steeds beter in, het nepbericht is bijna niet meer van echt te onderscheiden. Dit is een bekend onderdeel van cybercriminaliteit waarbij mensen worden opgelicht.
Wat is cybercriminaliteit?
Cybercrimes zijn misdaden via ict-middelen, zoals computers, tablets of smartphones. Zes op de tien Nederlanders maken zich zorgen om hun eigen online veiligheid; blijkt uit het onderzoek van Veilig online 2021. Sinds de coronacrisis zijn deze zorgen, dat andere hun online gegevens willen stelen, alleen maar gestegen. Dit is ook niet wonderbaarlijk. Er is vanaf 2019 een sterke stijging te zien in het aantal cybercrimes in Nederland.
Cybercriminaliteit is een algemene naam voor misdaden via ict, maar er zijn verschillende vormen van deze misdaden. Een paar bekende vormen zijn koop- en verkoopfraude, hacken, cyberpesten en identiteitsfraude. Bij koop- en verkoopfraude, kan het voorkomen dat een consument online iets heeft besteld en betaald, maar vervolgens dit pakketje nooit ontvangt. Ook kunnen criminelen inbreken in een computer met behulp van virussen, dit wordt ook wel hacken genoemd. Cyberpesten neemt sterk toe en gebeurt vaak via social media kanalen waarbij iemand wordt getreiterd of gechanteerd. Bij identiteitsfraude maakt iemand zich schuldig aan oplichting of diefstal van iemands zijn of haar persoonlijke gegevens.
Het is van belang om cybercrime te voorkomen. Slachtofferhulp geeft de volgende tips bij fraude en oplichting. Het is belangrijk om te kijken naar de afzender van een mail of een bericht. Klik daarom nooit zomaar op een link. Ten tweede vraagt een bank of een andere organisatie nooit om een pincode of wachtwoord. Ten derde als er een te mooi aanbod wordt gedaan wat bijna onwerkelijk is. Dan is dit vaak ook het geval. Tot slot vertrouw op het gevoel als iets niet goed voelt dan is het belangrijk om niet in te gaan op het aanbod of het bericht van deze persoon of organisatie. Wanneer de afzender van het bericht zich voordoet als een bekende dan is het ook een optie om net als Peter contact te zoeken met de daadwerkelijke persoon. “Ik heb deze oplichter gelijk geblokkeerd nadat ik mijn zoon had gesproken”, geeft Peter als tip.
Cybercrime bestrijden
De overheid is van plan om criminelen van deze misdaden te bestrijden. Zo is er voor de komende jaren een bedrag van 26 miljoen euro beschikbaar gesteld, om onderzoek te doen naar cybercriminaliteit. Ook is de politie op zoek naar personeel, dat zich specifiek gaat richten op forensische opsporing in de digitale wereld. Op deze manier hopen zij fraude, oplichting en andere cybercriminaliteit op te kunnen sporen.
Ook krijgen justitie en politie meer bevoegdheden om daders van computercriminaliteit op te pakken. Het is de bedoeling dat zij op afstand gegevens kunnen doorzoeken van dieven, maar ook het plaatsen van opsporingssoftware om die crimineel op te sporen. Ook hebben justitie en de politie de mogelijkheid om bijvoorbeeld informatie ontoegankelijk te maken, zoals kinderporno. Op deze manier is te hopen dat cybercriminaliteit snel wordt teruggedrongen. Bij Peter is het nog goed afgelopen, maar er zijn veel mensen die toch slachtoffer worden van internetcriminelen. Daarom is het belangrijk om de afzender van de sms of de mail goed te controleren. Tot slot is het belangrijk om sterke wachtwoorden te gebruiken.
* De echte persoon wilt liever anoniem blijven. Om die reden is er gekozen voor de fictieve naam Peter.