De lente komt er weer aan. Zeker na de recente stormen kijken veel Nederlanders weer uit naar zonniger weer, fluitende vogels en bloeiende planten. Ook in Japan zorgt de lente voor veel vreugde. Daar is de lente onderdeel van een eeuwenoude traditie om de seizoenen te vieren. ‘Japanners zijn heel trots op dit unieke stukje cultuur en identiteit.’
In Japan is het bloeien van de sakura (kersenbloesem) het belangrijkste onderdeel van de lente. Deze bloesem bloeit meestal maar één week op zijn mooist, en daarom gaan veel Japanners er direct op uit zodra de bloemen beginnen te bloeien. Zo is het een gewoonte om samen met vrienden en familie te picknicken onder de bloesembomen, ook wel hanami genoemd.
Op de kaart hieronder staan enkele bekende plekken waar veel Japanners naartoe gaan om de sakura te bewonderen. Bij elke plek is een korte uitleg over waarom de locatie populair is. Rechtsboven bevindt zich de legenda, waarin je kan kiezen welk type locatie je wilt zien: de kleur groen voor bloesembomen in parken, bruin voor sakura bij beroemde bergen, en rood voor overige plekken.
Ook onder jongeren is de bloesem razend populair. Zo zijn er verschillende parken en pleinen waar tijdens de bloeiperiode tot diep in de nacht gefeest mag worden. De bloesembomen zorgen hier dan voor een prachtig decor. Helaas heeft corona de afgelopen tijd bij veel van dit soort evenementen roet in het eten gegooid, maar er is goede hoop dat dit jaar weer meer mogelijk zal zijn.
Historische symboliek
De waardering voor de lente gaat al eeuwen terug, zo legt Niels van der Salm, hoogleraar Japanse cultuur aan Universiteit Leiden, uit. “In de middeleeuwen was het keizerlijk hof in Kyoto toonaangevend voor de Japanse cultuur. Veel hofdames genoten van de kersenbloesems en schreven hier romans en gedichten over. Ook in het verhaal van Genji, de beroemdste Japanse roman, zijn er veel verwijzingen naar de sakura.”
De affectie voor de kersenbloesem heeft ook een zwart randje. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Japanse regering de kersenbloesem in propaganda. De korte maar intense bloeitijd van de sakura stond symbool voor de strijd die soldaten moesten leveren: ze moesten hard vechten, terwijl ze wisten dat ze snel zouden sterven. Ook bij de beruchte kamikazevluchten namen piloten soms takjes met bloesem mee, of schilderden ze kersenbloesems op hun vliegtuigen.
Hedendaagse betekenis
Het voorjaar heeft echter meer betekenis in Japan dan alleen de symboliek van de kersenbloesem. Zo is de eerste week van mei ‘gouden week’: een reeks aan nationale feestdagen, waarbij elke Japanner vakantie heeft. Aangezien de gemiddelde Japanse werknemer maar achttien dagen vrij neemt, is deze week voor veel Japanners heel belangrijk.
Op 5 mei is de belangrijkste feestdag van de lente: Kinderdag. Deze dag wordt al sinds de oudheid in Japan gevierd, en staat volledig in het teken van het geluk en de blijheid van kinderen. Verder begint het nieuwe schooljaar en fiscaal jaar ook tijdens de lente: op 1 april. Voor veel Japanners staat de lente daarom gelijk aan vernieuwing; een frisse wind.
“Japanners zien de de jaargetijden graag als iets dat Japan apart zet van andere landen” Niels van der Salm, Japanoloog
Naast het voorjaar spelen ook de andere jaargetijden een belangrijke rol in de Japanse kunst, cultuur en identiteit. Zo staat de zomer in het teken van grote (vuurwerk)festivals, en in de herfst zorgen de verkleurende bladeren voor natuurschoon. “Japanners zijn heel trots op dit unieke stukje cultuur en identiteit”, benadrukt Van der Salm. “Ze zien de jaargetijden graag als iets dat Japan apart zet van andere landen. Alleen lijken ze hierbij soms te vergeten dat andere landen ook gewoon seizoenen hebben.”
Sakura in Nederland
Net zoals in Nederland brengt de lente in Japan aangenamer weer met zich mee. Maar in Japan zijn er wel grote verschillen in het land, omdat het een uitgestrekt archipel is. Terwijl in het zuiden in maart de eerste bloesems beginnen te bloeien, ligt er in het noorden nog een dik pak sneeuw. Waar in Nederland de bloesems ongeveer tegelijk bloeien, is dit in Japan dus afhankelijk van het gebied. Daarom doet het Japans Meteorologisch Instituut voorspellingen over waar het ‘kersenbloesemfront’ zich wanneer zal bevinden.
Ook in ons eigen land zijn er genoeg plekken waar men van de bloesem kan genieten. Zo zijn er in de Betuwe in het voorjaar verschillende fiets- en wandeltochten langs de in bloei staande fruitbomen. Verder is het Bloesempark in Amstelveen een bekende plek om kersenbloesem te bewonderen. Via Instagram publiceert het Amsterdamse Bos regelmatig updates over wanneer de bloesem zal gaan bloeien.
Zeker gezien de huidige ontwikkelingen in de wereld kan voor veel Nederlanders de lente niet snel genoeg komen. Het is daarom belangrijk om de Japanse symboliek van de kersenbloesem niet te vergeten: het leven is maar kort, dus pluk de dag. Zo wordt de natuurpracht van de kersenbloesems hopelijk een kers op de taart van een vrolijk voorjaar.