Terwijl in Oekraïne de bommen blijven inslaan, houden ook inwoners van andere landen hun hart vast. ‘Inwoners van de Zuidelijke Kaukasus zien de huidige oorlog als een voortzetting van hun eigen ervaringen van de afgelopen dertig jaar,’ zegt Dennis Sammut, president van LINKS Europe. Welke ervaringen zijn dat precies?
In Europa gingen alle alarmbellen af toen Rusland besloot tot de militaire invasie van Oekraïne. Als antwoord op de Russische agressie is het hele continent in één klap in de opperste staat van paraatheid: meer geld voor defensie, massale noodhulp voor de Oekraïense bevolking en wapens voor Zelenski. Zijn we echt in een nieuwe Koude Oorlog aanbeland? Of is de Russische aanval toch minder een keerpunt dan wij denken?
‘Eigen ervaringen’
‘Inwoners van de Zuidelijke Kaukasus zien de huidige oorlog niet als iets nieuws, maar als een voortzetting van hun eigen ervaringen van de afgelopen dertig jaar,’ aldus Dennis Sammut. ‘Mensen zitten aan hun televisies geplakt en surfen verwoed het internet af, zoekend naar ieder stukje informatie dat uit Oekraïne komt. Voor hen is dit allesbehalve een ver-van-je-bed-show.’
Sammut is, naast president van de NGO-vredesorganisatie LINKS Europe, adviseur van onder meer het Europees Parlement, de Raad van Europa en de NAVO. Over de Zuidelijke Kaukasus hangt anno nu nog steeds een schaduw van Russische dreiging, weet hij als geen ander. Met de Georgische oorlog van 2008 nog vers in het geheugen, is de hedendaagse inval van een andere voormalige Sovjetrepubliek een overbodige waarschuwing.
Wat de mensen in deze landen precies hebben ondergaan, is in onderstaande kaart uiteengezet. Maar Poetins arm rijkt verder dan Oekraïne en de Kaukasus alleen – ook hierbij wordt stilgestaan. Hadden we de huidige oorlog echt niet kunnen zien aankomen?
Hedendaags beleid
Hoe gaan de landen die Poetins agressie zo goed kennen om met het huidige conflict? ‘In Georgië, Armenië en Azerbeidzjan doen de regeringen hun uiterste best om niet bij de oorlog in Oekraïne betrokken te raken,’ zegt Sammut. ‘Geen van deze drie landen zal sancties aan Rusland opleggen.’
Andere belangen lijken zwaarder te wegen dan de publieke opinie. ‘In Georgië resulteert dit in een nieuwe politieke crisis: extreem veel Georgiërs zijn anti-Rusland en pro-Oekraïne. Ze verwachten van hun regering dat deze dat sentiment reflecteert,’ legt Sammut uit. Maar voor de regeringen in de Zuidelijke Kaukasus is het duidelijk dat een Russische overwinning in Oekraïne hun eigen posities nog zwakker maakt dan al het geval is. ‘Daarom wensen ze Oekraïne wel het beste toe, maar durven ze dat niet te hard te verkondigen.’
President
Toch klinkt er hier en daar een krachtige stem door. ‘In Georgië heeft de president zich uitgesproken tegen haar eigen regering door een veel sterker pro-Oekraïens standpunt in te nemen,’ vertelt Sammut. ‘Ze heeft op zichzelf niet de macht om wat te doen, maar in de huidige onzekere situatie is haar populariteit scherp toegenomen.’ Hierdoor is ze nu in de positie om een grotere politieke rol te spelen. Begin deze maand sprak ze Ursula von der Leyen, over het versterken van de banden tussen Georgië en de EU.
Of harde woorden en Westerse toenadering voldoende zijn om Poetin op afstand te houden, moet nog blijken. Afgaande op de geschiedenis van zijn buitenlandbeleid lijkt het onwaarschijnlijk dat hij na Oekraïne van plan is stil te zitten. Ook landen die tot nu buiten zijn vizier vallen zijn hier bang voor. Duidelijk is dat Poetin niet meer kan rekenen op pro-Russische sentimenten in voormalige Sovjetrepublieken, waarop hij zich nog steeds graag beroept. Sammut: ‘Er valt met zekerheid te zeggen dat, als resultaat van de oorlog in Oekraïne, anti-Russische gevoelens overal in de Zuidelijke Kaukasus sterk zijn toegenomen.’
