Terwijl de mensenwereld na twee jaar coronapandemie langzaam weer de oude lijkt te worden, heeft de vogelwereld te maken met een gigantische uitbraak van de vogelgriep. Overal in het land worden dieren geruimd, en het einde is nog lang niet in zicht.
De vogelgriep duikt regelmatig op in Europa. Maar de huidige uitbraak is de ergste ooit, aldus Duitse dierenwelzijn-onderzoekers. In Nederland werden sinds het begin van dit jaar al 1,3 miljoen dieren van pluimveebedrijven geruimd, wegens besmetting of ter preventie.
Op onderstaande kaart zijn alle bedrijfslocaties te zien waar in 2022 (januari-maart) vogelgriep is vastgesteld. De icoontjes groeperen de verschillende vogelsoorten die zijn geruimd op de locaties. Bron data: RIVM
Sinds oktober 2021 gelden er landelijke maatregelen voor pluimveebedrijven en hobbyhouders. Zo is er een ophok- en afschermplicht ingesteld. Hiermee moet voorkomen worden dat het virus zich verspreid. Vogelgriep kan via direct contact tussen vogels of via besmet materiaal worden overgedragen, maar ook via de lucht. Stof uit een besmette stal kan via de lucht worden verspreid naar andere pluimveehouderijen in de omgeving. Ook wilde vogels kunnen besmet worden.
Minister Staghouwer van Landbouw kondigde in februari aan dat er aanvullende maatregelen nodig zijn om het virus in te dammen. Onder andere een verplichte hygiënecheck voor geruimde bedrijven zou hierbij kunnen helpen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gaat hierop toezien.
Verder belooft Staghouwer zich in te zetten voor Europees onderzoek naar vaccinaties tegen de vogelgriep. Momenteel wordt er in Nederland slechts één vaccin ingezet tegen vogelgriep. Dit vaccin is gebaseerd op de ‘laag pathogene’ variant met mildere ziekteverschijnselen. De uitbraak we nu mee te maken hebben, is een ‘hoog pathogene’ variant, waartegen het vaccin dus onvoldoende zou beschermen. En dat brengt een risico met zich mee: als het vaccin niet goed genoeg werkt, kunnen er virusmutaties optreden die nog beter bestand zijn tegen vaccinaties.
In de EU gelden handelsbeperkingen voor gevaccineerde dieren, en ook hun vlees en eieren. Want gevaccineerde dieren kunnen het virus ongemerkt met zich meedragen en zo toch de vogelgriep over de grens verspreiden. Dat betekent dat vaccineren totaal niet aantrekkelijk is voor de meeste pluimveebedrijven.
Maar de roep om een grootschalig vaccinatietraject wordt steeds luider. De KNMvD, de beroepsorganisatie voor dierenartsen in Nederland, pleit ervoor zo snel mogelijk te starten met het vaccineren van pluimvee tegen vogelgriep. Ook de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) spreekt zich uit: “Pluimveehouders zijn bereid te vaccineren tegen vogelgriep als de handelsrestricties vervallen,” aldus NVP-voorzitter Bart-Jan Oplaat.
en zo snel mogelijk! #vogelgriep hoe ver zijn de farmaeuten? https://t.co/9J8HaQcs5g
— NVP (@NVPnieuws) February 10, 2022
NVP spreekt zich uit voor vaccineren tegen vogelgriep (Bron: Twitter)
De naam doet het misschien niet vermoeden, maar mensen kunnen ook worden besmet met de vogelgriep. Terwijl het voor vogels vaak een dodelijke afloop heeft, veroorzaakt de vogelgriep bij mensen meestal niet meer dan griepachtige verschijnselen: koorts, hoesten en keelpijn. Vogelgriep komt bij mensen haast niet voor, aldus het RIVM. Maar wat gebeurt er als het virus zich muteert en, zoals het coronavirus twee jaar geleden deed, zich gaat verspreiden onder mensen?
“Er zijn maar vijf mutaties nodig om in
Ab Osterhaus, viroloog (bron: EenVandaag)
het ‘pandemische scenario’ te belanden”
In Buitenhof vertelde viroloog Marion Koopmans over haar zorgen ten aanzien van de vogelgriep, die zij een “permanente pandemische dreiging” noemde: “We keken vroeger naar China voor de H5-virussen, die hebben we nu gewoon in onze achtertuin zitten.”
Ook viroloog (en dierenarts) Ab Osterhaus, een bekend gezicht in de coronacrisis, sluit zich hierbij aan: “Tijdens onderzoek naar de vogelgriep ontdekten we dat er maar vijf mutaties nodig waren om in het ‘pandemische scenario’ te belanden,” stelt Osterhaus in EenVandaag, “dat is een situatie waarin een virusvariant van mens op mens overspringt.”
Nu we langzaamaan de coronapandemie achter ons laten, staat een nieuw virus klaar in de coulissen, wachtend op de mogelijkheid om uit te breken. Of we genoeg geleerd hebben van de afgelopen twee jaar om een nieuwe pandemie te voorkomen, moet dan blijken.