Op 8 maart vieren we 110 jaar Internationale Vrouwendag in Nederland, een dag waarop aandacht wordt gegeven aan de prestaties van vrouwen. Veel mensen zijn tegenwoordig van mening dat feminisme niet meer nodig is in het progressieve Nederland. “Feminisme was iets voor hippies en bittere huisvrouwen en heeft haar doelen nu wel bereikt,” vindt Lucas Bakker, een vijfentwintigjarige student uit Leiden. Vrouwen mogen immers stemmen, werken, alles doen wat een man ook mag. Maar wat is er in 110 jaar nou precies veranderd?
Internationale Vrouwendag werd in Nederland voor het eerst gevierd in 1912. In die tijd mochten vrouwen niet stemmen of over hun eigen geld beschikken en ook mochten, of konden, ze meestal niet studeren. Vrouwen van de Eerste Feministische Golf, die in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw begon, zetten zich in voor meer inspraak in de politiek en voor gelijke kansen in het onderwijs. In 1919 werd het algemeen kiesrecht voor vrouwen ingevoerd in Nederland. Dit was nog maar het begin van de strijd voor de emancipatie van de Nederlandse vrouw.
Belangstelling voor vrouwenemancipatie kwam pas na de Tweede Wereldoorlog in Nederland weer op. De voorgaande jaren van crisis en oorlog hadden een demper op de emancipatie gezet. Vrouwen moesten vaak gedwongen hun baan opzeggen als ze trouwden en waren tot de jaren ’50 ondergeschikt aan hun man. De Tweede Feministische Golf maakte hier een einde aan. Vanaf de jaren ‘60 zetten vrouwen zich steeds meer in voor de onafhankelijkheid en seksuele gelijkheid van de vrouw. Allerlei feministische groeperingen werden opgericht, waarvan de Dolle Mina’s zeker de bekendste zijn. Uitvindingen die het huishouden makkelijker maakten, de invoering van het recht op abortus en de anticonceptiepil waren belangrijke stappen voor vrouwen in deze tijd.
De negatieve associatie die vandaag de dag aan feminisme kleeft ontstaat in de jaren ’90. Hoewel veel doelen van de Tweede Feministische Golf nog niet bereikt zijn, wordt feminisme door de nieuwe generatie aan de kant gezet. Het idee dat feminisme niet meer nodig is komt in deze tijd centraal te staan. Hoewel er nog steeds bewegingen en subculturen zijn die zich inzetten voor de emancipatie van de vrouw, komt er pas echt weer aandacht voor de ongelijkheid van vrouwen als de Me Too-beweging in 2017 ook Nederland op zijn kop zet.
Nederland na #MeToo
De Me Too-beweging, waarin vrouwen hun ervaringen met seksueel misbruik deelden, deed veel stof opwaaien, maar het idee dat feminisme niet meer nodig is heerst nog steeds. Maar hoe staat het in 2022 nou echt met de emancipatie van de vrouw in Nederland?
De recent uitgekomen aflevering van de webserie BOOS van BNNVARA over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice Of Holland heeft veel losgemaakt bij het Nederlands publiek. Vrouwen met soortgelijke ervaringen voelen zich gesteund en delen deze steeds meer, in het echt en online. Dat zulk gedrag nog steeds op deze schaal voorkomt in ons vooruitstrevende landje is voor velen een schok. Voor veel Nederlandse vrouwen is dit echter niet zo verrassend.
Sarah Verdonk, een eenentwintigjarige student uit Maastricht, is meerdere keren lastiggevallen door mannen in de trein. Ze maakten ongemakkelijke of zelfs bedreigend overkomende opmerkingen. “In dat soort momenten weet je niet wat er kan gebeuren en geef je jezelf snel de schuld.” Na deze ervaringen voelt ze zich niet veilig meer als ze met het openbaar vervoer moet reizen. “Ik durf eigenlijk sowieso niet naast of dichtbij een man te zitten. Als ik de trein instap en ik loop een coupé binnen waar ik niet veel vrouwen zie, loop ik gelijk door naar een andere coupé”.
“Ik durf eigenlijk sowieso niet naast of dichtbij een man te zitten”
Verdonk is lang niet de enige. Onderzoek van het CBS toont aan dat twee op de drie jonge vrouwen in Nederland in 2020 en 2021 is lastiggevallen op straat. Dit gaat om vrouwen tussen de 12 en 25 jaar. Ze werden nageroepen, nagefloten en soms zelfs achternagelopen. Een derde van hen geeft aan zich onveilig te voelen door de straatintimidatie.
Ook op de werkvloer worden vrouwen nog steeds benadeeld. Hoewel de loonkloof slinkt, verdienen vrouwen nog steeds minder dan mannen. Volgens het CBS verdienden Nederlandse vrouwen in 2019 per uur gemiddeld 14 procent minder dan Nederlandse mannen. Daarnaast zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd in de hoger betaalde banen.
Na meer dan een eeuw feminisme in Nederland is volgens velen dus nog steeds het einde niet in zicht. Hoewel er veel bereikt is in de afgelopen eeuw, is de Nederlandse vrouw in 2022 nog steeds niet geëmancipeerd. Seksisme komt helaas nog te vaak voor. “Ik denk dat internationale vrouwendag zeker nog nodig is. Vrouwen staan vaak nog steeds in een gemarginaliseerde positie ten opzichte van mannen”, zegt Verdonk. Maar er is hoop. Na de Me Too-beweging en de aflevering van BOOS lijkt vrouwenemancipatie meer aandacht te krijgen. Internationale Vrouwendag lijkt de afgelopen jaren in populariteit toe te nemen. De nare bijsmaak van feminisme lijkt langzaam weg te spoelen.