Wat hebben Samsung, het gefermenteerde koolgerecht Kimchi, Oscar winnaar Parasite en popgroep BTS met elkaar gemeen? Ze komen allemaal uit Zuid-Korea. Tegenwoordig verschijnt het ene na het andere ‘K-product’ op onze schermen, radio’s en borden. Dit roept de vraag op: Wat is het echte verhaal achter deze Koreaanse cultuurgolf?
Je zou je kunnen afvragen of de Koreaanse cultuur echt zo’n grote trend is in Nederland in vergelijking met landen als Japan. Voor een antwoord op die vraag, kijk maar eens naar wat er afgelopen oktober in Rotterdam gebeurde. De Nederlandse media struikelden over elkaar heen om als eerste verslag te doen van de naspeling van iconische games uit Netflix No. 1 serie Squid Game waaraan honderden Nederlanders deelnamen. Dit is slechts één voorbeeld van de impact van de Koreaanse golf. “Het is een complex fenomeen met veel verschillende elementen”, vertelt Remco Breuker, hoogleraar Korea-Studies aan de Universiteit Leiden.
Hallyu hype
De Korean Wave (Hallyu) verwijst naar de wereldwijde populariteit van de culturele economie van Zuid-Korea, die popcultuur en entertainment zoals muziek en films exporteert.
Het Westen is relatief traag geweest in het opnemen van de K-hype vergeleken met andere werelddelen zoals (Zuid)Oost-Azië, maar tegenwoordig lijkt de Westerse media de term K-wave niet los te kunnen laten. “Omdat deze niet-Engelstalige industrie zo’n grote aanhang heeft opgebouwd in onder andere het Westen, geloof ik dat de Westerse media dit concept [K-wave] vasthouden om dit ongekende fenomeen te kunnen begrijpen”, aldus International Studies student en Korea-enthousiast Vilde Furuhaug Westby (21).
De populaire media in de regio Oost-Azië hebben de oorsprong van de Hallyu toegeschreven aan een aantal films en tv-drama’s die in de eind Jaren ’90 en begin Jaren ’00 werden uitgebracht. Met name ‘Shiri’ (1999), een Hollywood-stijl blockbuster over de spionage van Noord- en Zuid-Korea, genoot in Zuidoost-Azië een enorm succes.
In 2000 hield het drama ‘Autumn in my heart’ de hype rond ‘Shiri’ in stand en in de daaropvolgende jaren deden ‘My Sassy Girl’ (2001) en ‘Winter Sonata’ (2004) hetzelfde. Het succes van deze entertainment producten zorgde voor een enorme buzz over de exploderende populariteit van de Koreaanse cultuur. Op basis hiervan kwamen regionale mediabronnen op de naam Hallyu met K-drama’s en later ook K-popmuziek als publiek gezicht.
Oorsprong van Hallyu
Desalniettemin is dit slechts het publieke gezicht van de Hallyu. Volgens hoogleraar Korea-Studies Remco Breuker, gaat de oorsprong veel dieper. “Het is een heel complex fenomeen en er zijn verschillende motivaties afhankelijk van welk element van het fenomeen je bekijkt. De oorzaken zijn ook heel breed en vele daarvan komen samen. Dat is wat de Korean wave interessant maakt.”
Om zijn punt te illusteren noemt Breuker de verwevenheid van politieke en economische drijfveren. “Je hebt bijvoorbeeld de democratisering van Zuid-Korea na de eind jaren ’80 waardoor er een hele golf creatieve energie vrijkwam bij (k-pop) artiesten en bedrijven. Dit valt dan weer samen met de keuze van grote bedrijven zoals Samsung om te investeren op langer termijn. Zo draagt het positieve image van Hallyu bij aan een positief image van Samsung en op den duur Zuid-Korea.”
Dat deze bedrijven zo groot zijn geworden is volgens Breuker dankzij de “economische spurt” die Zuid-Korea heeft doorgemaakt vanaf de Jaren ’70 tot aan nu. “Dat maakte het mogelijk om niet alleen binnenlands deze culturele hype te krijgen, maar ook om het overtuigend aan het buitenland te verkopen. Zuid-Korea is tegenwoordig de tiende economie ter wereld, dat is onvoorstelbaar voor een land dat in 1953 het armste land ter wereld was”, vertelt Breuker.
Belang van Hallyu
Volgens Breuker is de K-wave voor Korea de beste manier om te laten zien hoe ver ze zijn gekomen in de wereld. “Zuid-Korea is een postkoloniale staat en heeft onder die kolonisatie een van de bloedigste (burger)oorlogen van de 20e eeuw meegemaakt. Als je er dan als democratische staat uitkomt is dat wel wat.”
Bovendien is Zuid-Korea de eerste staat waarbij de overgang van ontvanger naar donor van ontwikkelingshulp goed is gelukt. “Dan is de K-wave meer dan een kers op de taart. Het laat zien dat jouw kijk op de wereld wordt gedeeld buiten jouw cultuur,” vertelt Breuker passievol. “De Koreaanse mensen zijn trots op de Hallyu, of ze van K-pop houden of niet.”
“De Koreaanse mensen zijn trots op de Hallyu,
of ze van K-pop houden of niet.”
Remco Breuker
Wat het belang is van de Hallyu voor de rest van de wereld vindt Breuker een heel subjectief argument. Aan de ene kant is hij van mening dat er veel vandaan komt wat een internationaal publiek aantrekt, of dat nu de muziek is van BTS, Oscar winnende films zoals Parasite of de nieuwste Samsung telefoon.
Aan de andere kant geeft de K-wave volgens Breuker weer dat toonaangevende culturele productie niet meer het monopolie is van de supermachten van deze wereld, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. “Dat heeft Zuid-Korea met de Hallyu als geen ander land ter wereld laten zien desondanks zijn kleinere omvang.”
Bekijk ook: Discussie over de prestaties van K-content in 2021